G20 doruğunda ortaya atılan Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) koridoru fikri İsrail’in yayılmacı siyasetleri nedeniyle sıkıntı bir seçenek olarak değerlendiriliyordu. ABD’nin Çin’le rekabet için dayatmayla kabul ettirmeye çalıştığı projenin, artan jeopolitik risklerin de tesiriyle uygulanabilirliği yeterlice zorlaştı. İsrail’in Filistinlilere karşı ilan ettiği savaş sebebiyle proje şimdilik rafa kalktı.
ENDİŞE DERİNLEŞTİ
Hindistan’dan yüklenen malların, Basra Körezi’nden Akdeniz’e kara yoluyla ulaştırılmasının akabinde İsrail ile Yunanistan limanları üzerinden Avrupa’ya gönderilmesini içeren proje hakkında; maliyeti, güzergahı ve altyapı hazırlıkları üzere bahislerde büyük bir soru işareti bulunuyordu. İsrail’in işgal ve katliam siyasetleri; Hayfa Limanı üzerinden geçeceği tez edilen bu koridorun güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusundaki telaşları düzgünce derinleştirdi.
ABD’NİN DAYATMASI
Son gelişmeler ışığında Doğu-Batı ortası ticaret güzergahlarına ait Yeni Şafak’a değerlendirmelerde bulunan akademisyenler de güvenlik olmadan ticaretin olmayacağına dikkat çekti. Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun ABD tarafından siyasi bir ileti olarak ortaya atıldığına dikkat çeken Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vişne Korkmaz, “ABD; Suudi Arabistan ile İsrail yakınlaşmasını motive etmek için bu projeyi kullandı. Savaşla birlikte ABD’nin vermek istediği bildirinin içi boşaldı. Suudi Arabistan-İsrail yakınlaşması öteki baharlara kaldı. Dışarıdan dayatılan projeler, Filistin davası çözülmeden hayata geçirilemez” dedi.
GÜVENSİZ VE İSTİKRARSIZ BİR İSRAİL GARANTİ VEREMEZ
ABD’nin Körfez’le birlikte öteki müttefikleri yatıştırmaya çalıştığını tabir eden Korkmaz, “ABD hala ‘Ben buradayım’ demeye çalışıyor. Halbuki bir tek hücumla altyapı güvenliğinin ne kadar sıkıntı sağlanabileceği anlaşıldı. Gerçek tabanda de ticaret koridoru projesinin gerçekleştirilebilirliğini silip attı. Şu an için proje hayal oldu. Bu türlü bir ortamda bunu konuşmak bölgeyle alay etmek üzere olur. İnançsız, istikrarsız bir İsrail hangi ülkenin güvenliği ve altyapısı için garanti verebilir?” diye sordu.
VADE VE MALİYET ZORLUKLARI DA VAR
Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Küntay ise Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru uzun vadeli bir plan olduğunu ve akşamdan sabaha hayata geçirilebilecek bir proje olmadığını söyledi. Küntay, “Birden birden fazla ülke kelam konusu koridora dahil olduğu için hem vade hem maliyet açısından uygulanması sıkıntı olacaktır. Elbetteki savaş süreci global ticaret güzergahlarına ait plan ve projeleri kökten değiştirme sebebi olamaz. Fakat bölgede yaşanan çatışmalar kısa vadede gecikmelere sebebiyet verebilir. Türkiye’nin Kalkınma Yolu projesi daha uygulanabilir bir yapıya sahip. Maliyet ve ara olarak birçok avantaj sunuyor” değerlendirmesinde bulundu.
DOĞU AKDENİZ’DE BÜYÜK RİSK VAR
İsrail’in bölgede savaş ilan etmesi, doğu Akdeniz’deki deniz ve kara ticaretini de inançsız hale getirdi. Bölgede tansiyonun yükselmesinin ticarete tesirini kıymetlendiren Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, İsrail’in Hayfa Limanı’nın dünyanın en ağır nakliye çizgisinin bitişiğinde yer aldığına dikkat çekti. Arzova, “Süveyş Kanalı’ndan geçen ve Süveyş Kanalı’na giren gemilerin de uğrama limanı. Bu bölge üzerinden yapılan denizyolu nakliyeciliğinde riskin artmış olması, limana uğrayacak gemilerin yükleme ve boşaltma yapamaması hem navlunda bir artışa neden olabilir hem de tedarik zinciri kesintisine, bu da yeni bir dışsal şok manasına gelebilir. Bence
bu büyük bir risk” dedi.
EN İNANÇLI ROTA KALKINMA YOLU
Doğu-Batı aksındaki jeopolitik değeri bilinen Türkiye’nin Kuzey-Güney çizgisindeki stratejik pozisyonu, son yıllarda gerçekleşen bir dizi milletlerarası mutabakat ve projelerle daha da barizleşti. Doğu-Batı ve Kuzey-Güney tarafında tasarlanan birçok koridor projesinde Türkiye’nin kilit rolde olduğu bir sefer daha teyit edildi. Son 20 yılda hayata geçirilen altyapı projeleri, istikrar ve “güvenilir ülke” imajı da Türkiye’ye ticari koridorlar yarışında avantaj sağlıyor. Hint Okyanusu’ndan deniz yoluyla Basra Körfezi’ne gelen malları Türkiye üzerinden Akdeniz’e ulaştıracak Kalkınma Yolu, tedarik zinciri ve global ticaret güzergahlarında en inançlı rota olarak dikkat çekiyor.
