Dünyada milyonlarca insan, besin kriziyle çaba ediyor. Bilhassa birçok Afrika ülkesinde, içme suyu ve besine ulaşılmakta zorlanılıyor. Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına nazaran, Türkiye’nin de ortalarında olduğu kimi ülkelerde son 10 yılda yaklaşık 10 milyar ton besinin çöpe gitmesi israfın boyutunu gösteriyor.
Türkiye üst sırada: Kişi başı 93 kilogram, toplam 7 milyon 700 bin ton besin çöpe gidiyor
Birleşmiş Milletler’in (BM) hazırladığı 2021 Besin İsraf Endeksi Raporu’na nazaran, dünyada her yıl 931 milyon ton besin israf ediliyor. Kişi başına en fazla besin israfının yapıldığı ülkeler ortasında Türkiye üst sıralarda yer alıyor. Ülkemizde her yıl kişi başına 93 kilogram, toplamda ise 7 milyon 700 bin ton besin çöpe atılıyor. Buna, besinlerin hazırlanma etabında harcanan su, güç ve iş gücü de dahil olunca israfın boyutu giderek katlanıyor. Türkiye’de yalnızca 1 yılda israf edilen ekmeğin mali kıymetiyle 500 adet okul yapılabilecek olması israfın boyutuna dikkat çekiyor.
Gıda israfının önlenmesi ismine; Yaşar Üniversitesi, Konak Kaymakamlığı, Konak İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu, “Gıda Dostu Mutfağım” projesini hayata geçirdi. Bu çerçevede; otel, restoran ve kafe sahipleri ile dal çalışanlarına, besin israfının önlenmesi için eğitimler veriliyor ve çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
“Gıda Dostu Mutfağım” projesi ile kesimdeki işletme sahipleri, istihdam edilen mühendis, tekniker, şef, aşçı, depo sorumlusu vb. çalışanlar ile tüketici bazında konut hanımlarına yönelik eğitimlere başlandı. Toplam 60 ders saati süren eğitimler ile besin israfının önüne geçilmesi ve bu şuurun kitlelere yayılması hedeflenirken, 11 modülden oluşan eğitim, bugüne kadar 150 kesim çalışanına çevrim içi olarak verildi. “Gıda Güvenilirliği ve Besin Hijyeni”, “Gıdaların Muhafazası”, “Stok Yönetimi”, “İzlenebilirlik”, “Etiket Okur-Yazarlığı”, “Gıdada Sürdürülebilirlik ve Döngüsel Üretim” “Atık Yönetimi”, “Gıda İsrafı”, “Sağlıklı Beslenme”, “İletişim” ve “Markalaşma” hususlarında aldıkları eğitim sonucunda girdikleri imtihanları muvaffakiyetle tamamlayan 110 kişi sertifika almaya hak kazandı. Öte yandan, katıldıkları eğitimlerin öncesinde 150 kesim çalışanı ve 203 tüketici ile anket çalışması yapıldı. Eğitimlerin akabinde dal çalışanlarına ikinci sefer yapılan tıpkı anketin yanıtlarında şuur seviyesinin arttığı gözlemlendi.
“Döngüsel iktisat yaklaşımı ile kaynakları tesirli bir halde kullanarak besin israfı azaltılabilir”
Gıda israfının global ölçekte önemli bir sorun olduğunu belirten Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel, “Sorunu çözmek için şuurlu tüketim ve sürdürülebilirlik unsurlarına odaklanmamız gerekiyor. Döngüsel iktisat yaklaşımı ile kaynakları tesirli bir halde kullanarak besin israfı azaltılabilir. Bu süreçte kaliteli hayatın temel taşı, besin güvenliği ve garantisidir. Besin israfının azaltılması, kaynakların korunması, toplumsal farkındalığın artması, şuurlu tüketim alışkanlıkları ve sürdürülebilir besin sistemlerini desteklenmesiyle gelecek jenerasyonlar için sağlıklı bir dünya bırakmak mümkün. ‘Gıda Dostu Mutfağım’ projesi, üreticiden tüketiciye kadar uzanan bir süreçte disiplinler ortası bir yaklaşımla tarladan sofraya bütüncül eğitim anlayışını benimseyen bir muvaffakiyet hikayesi. Proje, paydaşları bir ortaya getirerek verimli bir iş birliği ortamı oluşturmuş ve rol model olarak dalda değerli bir örnek teşkil etti ve daldaki standartları yükseltti” diye konuştu.
