Merkez Bankası, bankacılık sistemini TL’yi cazip kılacak halde dönüştüren adımlarına kararlılıkla devam ediyor. Uygulama talimatında yapılan değişiklikle TL dönüşümlü kur muhafazalı hesaplarda minimum faiz mecburiliği kaldırıldı. Böylelikle bankaların TL dönüşümlü kur muhafazalı hesaplara siyaset faizinin altında faiz verebilmesinin önü açıldı.
Bankacılık kaynakları ve ekonomistler kararın KKM’ye ilgiyi daha da azaltacağını söylerken, Merkez Bankası’nın muhtemel kur şoku durumunda mudilere ödeyeceği kur farkı nedeniyle bir ölçü riski de barındırdığı ihtarında bulundu. Ekonomistler Merkez Bankası’nın agresif faiz siyasetinin da dayanağıyla TL mevduat faizlerinin yüzde 50’leri aşabileceğini söylerken, KKM faizlerinde bir ölçü düşüş görülebileceği belirtiliyor.
KKM’den çıkışı hızlandıracak adım
Yapılan değişiklikle standart TL mevduat desteklenirken, KKM’ye verilen faiz cazip olmayacak. Merkez Bankası’nın siyaset faizinden düşük oranlar uygulanan KKM hesaplarında kur farkının banka tarafından ödenecek faiz yahut kar hissesinden yüksek fakat siyaset faizi ile hesaplanan meblağdan düşük olması durumunda ortadaki farkın tamamı banka tarafından karşılanacak.
Kur farkının siyaset faizi ile hesaplanan fiyattan yüksek olması durumunda ise kelam konusu takviye meblağının, siyaset faizi ile hesaplanan meblağa kadar olan kısmı banka tarafından ödenirken üzerindeki kısmı Merkez Bankası tarafından ödenecek.
TL’yi cazip hale getirme adımları
Merkez Bankası, Türk lirası mevduatı cazip kılmak emeliyle bir dizi adım atmıştı.
Ağustos ayında menkul değer ve mecburî karşılık uygulamalarında kur muhafazalı hesapların TL mevduata dahil olduğu TL hissesi rasyosu yürürlükten kaldırılarak yerine kur muhafazalı hesapları TL mevduat olarak dikkate almayan ve standart lokal para olan TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesini artırmayı hedefleyen yeni bir TL hissesi rasyosu getirilmişti.
Eylül ayında ise TL’ye geçişlerin hızlandığını gösteren datalar doğrultusunda gerçek bireyler için aylık yüzde 2 olarak belirlenen TL hissesi artış gayesi, yüzde 2,5’e yükseltilmişti. Ayrıyeten, TL’ye geçiş ve yenileme ile TL hissesi hesaplamalarında revizyona gidilmişti. Öte yandan, kredi akışını rahatlatmak emeliyle, ihracat, yatırım ve KOBİ kredilerinde fatura muafiyet sonu 50 bin TL’den 250 bin TL’ye çıkarılmıştı.
“Zorlama bir uygulamanın kalkması pozitif”
TCMB’nin KKM’yi dezavantajlı hale getirmek için adımlar atmaya devam ettiğini söyleyen Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış, “KKM’ye ödenen minimum faizin kaldırılması ile bankaların KKM’ye ödedikleri faizler açısından elleri rahatladı.
Bu bankaların klasik TL mevduata dönüş amaçlarını tutturmaları için de değerliydi. Bankalar artık tasarruf sahiplerini KKM’den caydırma esnekliğine sahipler. Başka taraftan piyasa sistemi dışında zorlama bir uygulamanın daha kalktığını görüyoruz. Bu da ayrıyeten müspet bir gelişme olarak algılanmalı” dedi.
“Merkez’in kur riski artabilir”
TL Dönüşümlü KKM hesaplarında minimum faiz sonunun kalkmasını yanlışsız, bahadır ve bir kesim da riskli bir adım olarak gördüklerini söyleyen Cet Yatırım Hazine Genel Müdür Yardımcısı Etem Öztekin, “KKM’den düz TL mevduata geçiş amacını de göz önünde tuttuğumuz bir ortamda bankalarca KKM’ye ödenen faiz oranlarının düşürülmesini beklemek sürpriz olmaz.
Son 4 haftadır KKM bakiyesinin ufak adımlarla da olsa aşağıya geldiğini gözlemliyorduk esasen. Muhtemelen TL eğilimi daha yüksek olan TL KKM mudilerine ödenen KKM faiz oranlarının aşağıya çekilip, düz TL mevduat faiz oranı ile ortasındaki makas açılarak, TL mevduata geçişin istenilen seviyede olup olmayacağı takip edilecek.
KKM’den çıkışların daha büyük fiyatlarda olması isteniyorsa atılması gereken adımlardan biriydi bu. Öte yandan mümkün bir kur şoku yaşanması halinde TCMB’nin mudilere ödeyeceği kur farkı eskiye nazaran daha fazla olacağı için bir modül riski de içinde barındırıyor diyebiliriz” diye konuştu.
TL mevduat faizleri artıyor
Merkez Bankası tarafından açıklanan yüklü ortalama TL mevduat faizi sayılarına nazaran 15 Eylül haftasında bankalarca uygulanan 3 ay vadeli TL mevduat faizi oranı yüzde 41,87 olarak açıklanmıştı. Fakat ekonomistler Merkez Bankası’nın 21 Eylül’de aldığı 500 baz puanlık faiz artışı kararının akabinde TL mevduat faizlerinin yine yükselişe geçtiğini söylüyor.
Geçtiğimiz hafta yüzde 35 civarında önerilen faizlerin bu hafta yüzde 40’lar seviyesinde önerilmeye başlandığı belirtiliyor. Her bankada farklı faiz oranları olsa da ortalama TL mevduat faizleri yüzde 30 ile yüzde 45 ortasında değişiyor. Ekonomistler atılan adımların ve siyaset faizinin de tesiriyle önümüzdeki süreçte TL mevduat faizlerinin yüzde 50’yi geçebileceğini söylüyor.
KKM’de düşüş sürüyor
Eylül ayının ortasında Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran, 6 aya kadar vadeli kur muhafazalı mevduat (KKM) hesapları için zarurî karşılık oranı yüzde 15’ten yüzde 25’e yükseltilmişti. Geçen gelen düzenlemeyle ise kur muhafazalı hesapların TL mevduat sayıldığı kurul uygulaması sona erdi. Bu düzenlemelerin tesiriyle KKM’lerin gerilediği izlenmişti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran, kur muhafazalı mevduat toplamı geçen hafta 26 milyar TL düşüşle 3,31 trilyon TL oldu. Dolar cinsi karşılığı ise 123 milyar doların altına geldi. KKM’de son bir ayda 101,4 milyar TL’lik düşüş gerçekleşti.
Birol BOZKURT
