Uluslararası tarım ve besin kuruluşlarının çabucak hepsinin ortaya çıkış nedeni olarak ileri sürdükleri telaffuz; “küresel açlığı tedbire, insanlığın sağlıklı ve kâfi beslenmesi için üretimi artırma, adaletli dağılımı sağlama” söylemidir. Lakin gelin görün ki, insanlığın yarısı hala aç, kalanında yarısı sıhhatsiz ve yetersiz beslenmeye devam ediyor. En optimist söz ile insanlığın yalnızca dörtte biri beslenme sorunu yaşamıyor. Yani milyonlarca para ödenerek, her üyeden mecburî aidat kesilerek, kaynaklar kullanılarak memleketler arası çapta kurulup işletilen, bu onlarca tarım kuruluşları pratikte insanlığın 1/4’üne yarar sağlıyor, 3/4’üne olan yararı ise tartışmalı! Pekala bu kuruluşlar neden büyük çoğunluğa yarar sağlama konusunda yetersiz kalıyor?
Dünya çapında faaliyet gösteren tarım ve besin kuruluşları her ne kadar ülkelerin ortak kuruluşları üzere görünse de dünyanın gidişatına uygun olarak güç ve para sahiplerinin denetiminde hareket ediyorlar. Münasebetiyle bu kuruluşlara üye olmak ya da kurucu olmak pratikte pek bir mana söz etmiyor. Birçok yoksul yahut gelişmekte olan ülkelerdeki faaliyetleri, medyada büyük puntolarla yer alsa da gerçekte kalıcı ve stratejik dayanaktan çok günübirlik dayanaklarla daima kendine muhtaç durumda davranış sergilemeye devam ediyorlar.
Para ve güç milletlerarası tarımda kelam sahibi olmanın tek yolu mu?
Dünya idaresinde kelam sahibi olanlar bu işin yolunun besin ve tarımı denetim etmekten geçtiğini çok âlâ bildikleri için, her ülkeyi kurulan bu tarım ve besin örgütlerine kendi kaidelerinde üye yapıyorlar. Lakin üye olupta parası ve gücü kâfi gelemeyenler bu kuruluşlarda kelam sahibi olamıyorlar. Ama tekrar de belirlenen siyasete uymak zorunda kalıyorlar. Belirlenen siyasetlerde, genelde kelam sahibi ülkelerin belirlediği siyasetler oluyor.
Bu kuruluşlarda belirleyici olan güç ve para olunca, bunlardan mahrum olan üye ülkeler kendi tarım siyasetlerini da buna nazaran dizayn etmek durumunda kalıyorlar. Bu ülkeler, şayet ülkesel tarım stratejilerini gerçek geliştirip uygulamaz sağlam hale getirmezlerse, kendi ülkelerindeki ziraî üretimin belirleyicisi de, global tarım örgütleri oluyor.
Uluslararası tarım kuruluşlarında tesirli olmada eksikler çoğalıyor!
Uluslararası tarım kuruluşlarında, ülke olarak, kelam sahibi olmanın en tesirli ve tartışmasız faktörü elbet paradır. Lakin para gücüde muhakkak ülkelerde mevcuttur. Fakat buna karşın bu kuruluşlarda kelam sahibi olmanın öteki yolları da vardır. Ülkenin ziraî kaynaklarını yanlışsız kullanmak, buna tarım bilimi ve araştırma projeleri de dahil yanlışsız, dengeli ve sonuca götürücü bir yol izlemek, bu kuruluşlarda aktif olmanın ön şartları olarak sayılabilir.
Ülkemizde tarım bilimi alanında faaliyet gösteren araştırma ve eğitim kurumlarının, dünya tarımına taraf veren bu kuruluşlarla, tesirlilik bazında, ilgileri epey yetersiz görünmektedir. Halbuki bilim bir güçtür. Bilimsel araştırmaları daha somut sonuçlara uygun sürdürürsek, tarımda bilimsel eğitimleri milletlerarası organizelere dahil edersek bu kuruluşlarda daha aktif bir yer alınabilir.
Tarım dalında, büyük ümitlerle, belirli oranda yetki, mevzuat ve mali takviye imkanı verilerek kimlik kazandırılan sivil tarım kuruluşları, vakit zaman çiftçi ve üretici faydasına sivil toplum kuruluşu olduklarını unutsalar da, global bazda faaliyet gösteren bu tarım ve besin örgütlerinde karşılık bulamıyorlar. Zira bu memleketler arası kuruluşlar her ne kadar global tarımı yönlendirme pozisyonunda olsalar da, sonuçta muhakkak kuralları olan oluşumlardır. Bu nedenle bizdeki kural dışılığa ve kısa yoldan kelam sahibi olmaya meyilli olan tarımın sivil kuruluşları, global tarım kuruluşlarına yalnızca seyahat rehberi rolünde varlık göstermektedirler.
Dünya çapındaki bu kuruluşlarda faal bir rol üstenmek mümkün mü?
Uluslararası tarım kuruluşlarında muhakkak oranda aktif olmak elbette mümkün!
Bunun için öncelikle;
– Bu kuruluşlara üyelik hasebiyle aktarılan kaynakların takibi istikrarlı bir biçimde yapılarak daha isabetli yönlendirilebilir.
– Ülkenin ziraî kaynaklarını yanlışsız ve yerinde kullanarak daha saygın bir pozisyonda muhataplık sağlanabilir.
– Tarım biliminde ve araştırmada dengeli ve sonuca götürücü bir yol izlenerek, bilimsel araştırmaları, eğitimleri milletlerarası organizelere dahil ederek bu kuruluşlarda daha faal bir yer edinilebilir.
– Bu kuruluşlarda ülkemizi temsil eden temsilcilerin hususlarının ehli olan ve ülkesel anlayış önde tutan, daha dinamik yapıda olan, ferdî yaklaşımdan uzak duran, memleketler arası kuruluşun empoze ettiği bakış açısına teslim olmadan vaziyet almaları daha aktif bir rol getirebilir.
– Sivil tarım kuruluşları kendi ülkesinin resmi tarım kuruluşlarını yönlendirmek için uğraş sarf etmek yerine dünyadaki öbür tarım kuruluşlarıyla ortak projeler yapmaya yönelerek faal bir rol üstenmeyi deneyebilir.
– Bürokrat sirkülasyonunda “işlerde devamlılık esastır” anlayışına sadık kalarak, ziraî kararların periyotluk getirisi ve götürüsü uygun hesap edilerek, hangi ziraî örgütte hangi yetkili var ve orada ne yapıyor ya da orada unutulmuş mu sorgulaması yapılarak bu kuruluşlarla bağlantılar daha güzel bir seviyeye çıkarılabilir. Bu kuruluşlarda bizim temsilcilerimizin, bizim açımızdan fonksiyonu değerli olmalıdır.
Dünya tarımını ve besinini yönetenler bu tertiplerin iplerini elinde bulunduruyorlar. Parayı en çok verenin, gücü en uygun kullananın dediği oluyor. Parayı en çok veren, gücü en âlâ kullanan; en çok para vermek ve güçlü olmaya devam etmek için daha fazla para kazanması gerektiğini ve daha fazla güç sahibi olması gerektiğini biliyor. Bu nedenlerle de, bu kuruluşları ve bu kuruluşlarda aktif olmayanları daha fazla para kazanmak ve daha fazla güç sahibi olmak için kullanmaya devam ediyor. Bunun yerini de bu kuruluşlardaki etkisizler hazırlıyor!
Ali İstek HAYIRLI
