Kamu tarafında istihdama dönük sevindirici bir ekip adımlar atılsa da endüstrinin çabucak her kolunda istihdam açığı çığ üzere büyümeye devam ediyor. Bilhassa metal, döküm, çelik, bakır üzere ağır endüstride personel bulamama sorunu kapasite artışlarının da önünde mani olarak gösteriliyor.
Başta imalat dalları olmak üzere çabucak her alanda hem nitelikli hem de orta eleman açığı büyüyor. Yüzde 40’ları bulan nitelikli işgücü açığı, endüstride üretim kapasitelerini de vuruyor. Daralan ihracat pazarlarına bir de çalışan bulamama sorunu eklenince kimi işletmelerde vardiyalar ikiye inerken, bazılarında de hedeflenen kapasite artışı askıya alınıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son datalarına nazaran istihdam edilenlerin sayısı 2023 Ekim ayı itibariyle istihdam edilen sayısı 32 milyon 71 bin bireye ulaştı. Bu devirde işsizlik oranı yüzde 9.2’ye gerilese de yaklaşık 3.5 milyon işsiz bulunuyor. Patronun yalnızca orta eleman talebi ise 200 binleri geçmiş durumda.
“Çalışan açığı artacak”
Özellikle tekstil-konfeksiyon, makine, metal, alüminyum, döküm üzere emek ağır sanayi kollarında nitelikli ve orta eleman açığı yüzde 30’ları aşmış durumda. Açıklamalara nazaran, firmaların birçoğu ilerleyen devirdeki 6 ayda istihdamını arttırmayı planlıyor lakin aradığı nitelikte işgücünü bulmakta düşünce yaşıyor.
Tüm kesimlerde çabucak her firma, aradığı vasıf orta sahip nitelikli işgücü bulmakta zorlanırken turizm, besin, paklık üzere dallarda eleman arayışı yüzde 28 ila 49 oranında değişiyor. Nitelikli işgücü ve emekçi derdine dikkat çeken iş dünyası temsilcileri, sorunun devam etmesi halinde ilerleyen süreçte emekçi açığının daha da artacağına dikkat çekiyor. Katma pahalı üretim için nitelikli işgücü gerekliliğine işaret eden endüstrici, gençlerin endüstriye kazandırılması için acil planlama talep ediyor.
Yabancı emekçi tahlil olmuyor Personellik ağır çalışan bir kesim olarak önemli eleman açığına dikkat çeken Hırdavat Sanayicileri ve İşadamları Derneği (HISİAD) İdare Heyeti Üyesi ve İDDMİB Hırdavat Dalı Komite Lideri Ferruh Özkan, “Açığı kapatmak için çalışıyoruz fakat yetiştirdiğimiz 3 bireyden 2’si ya güvenlik vazifelisi oluyor ya da AVM’de çalışmaya gidiyor.
Hiç kimse imalata girmek istemiyor” dedi. Bölüm olarak meslek liselerinden faydalanamadıklarından yakınan Özkan, bu mevzuda daha büyük siyaset değişikliklerine muhtaçlık olduğunu belirtti.
Bugün endüstricinin en büyük sorununu eleman bulamamak olarak nitelendiren Özkan, “Yabancı emekçi çalıştırmak da tahlil değil, zira onlar da kendilerini süreksiz eleman olarak görüyor ve birinci fırsatta bırakıyor. Eleman sorununu çözmezsek ihracatımızda büyük bir artış yakalayabilmemiz mümkün değil” diye konuştu.
“İşleri yetiştirememe sorunu yaşanıyor”
Çalışan barışının bozulması nedeniyle işleri yetiştirememe sorunu yaşıyoruz. Kısır döngü var. Tahlil arayışı için teknolojik yatırımlara gidelim dersek bu da bir maliyet. Bu bir süreç vakit gerektiriyor ve yatırım gerektiriyor. Finansman gerektiriyor” dedi. Ayhan, çalışacak eleman bulunamadığı için kesimin kapasite artışına gidemediğini söyledi.
“Tedarik güvenliği için çalışan barışı şart”
Metal dalının genelini ilgilendiren bir toplu iş mukavelesi sürecinin başladığını hatırlatan İDDMİB Bakır Bölümü Meclis Lideri Sevgür Arslanpay, “170-180 bin tane işçi kardeşimizi ilgilendiren bir süreç var. Bu süreci karşılıklı anlayışla bir an evvel neticelendirmemiz çok çok kıymetli.
Çünkü tedarik güvenliği için çalışan devamlılığı çok kıymetli. Hitap ettiğimiz pazarı dikkate alırsak Avrupa pazarları çok değerli. Bunun da bir an evvel makul bir formda bilhassa ihracatçının da rekabetini olumsuz etkilemeyecek halde neticelenmesi son derece önemli” dedi.
“İnsanlar çalışmak istemiyor”
Armatür Derneği Lideri Gökhan Turhan, armatür dalının güç, lojistik, doğal gaz üzere problemleri olduğunu lakin en büyük badirenin istihdamda yaşandığını söyledi. Turhan, “Çalışanlarla aramızdaki diyaloğu bozduk. Bizim kapasiteyi, üretimi, ihracatı arttırmaya muhtaçlığımız var fakat üretemiyoruz. Zira çalışan bulamıyoruz. Şu anda parayla alakası yok. Beşerler çalışmak istemiyorlar” diye konuştu.
Turhan, istikrarlı bir ihracat için bu sorunun üzerinde çalışılması gerektiğini vurguladı. Alt bölümleri ile birlikte armatürün 100 bin kişinin üzerinde istihdam sağladığını açıklayan Turhan, “İhracat pazarlarında yaşanan daralmanın yanı sıra rakip ülkelere nazaran yüksek seyreden maliyetler nedeni ile sipariş kaçıran dallardan biri olarak yaşanan küçülmeye EYT düzenlemesi de eklenince istihdam kaybımız hızlandı” biçiminde konuştu.
Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
