Türkiye iktisadının lokomotif bölümü inşaat takviye bekliyor. Bugün 260 alt kesime dokunan, milyonlarca bireye istihdam sağlayan, yeni arzlar ile çarpık kentleşmenin önüne geçen inşaat dalında üretim ezası yaşanıyor. Bölümün bir öteki sorunu ise girdi maliyetleri.
Türkiye İstatistik Kurumunun son açıkladığı ‘İnşaat maliyet endeksi’ne nazaran müteahhitlerin girdi maliyetleri geçen yıla oranla ortalama yüzde 63 oranında arttı. Bu sayı; Aralık 2021’den bu yana kaydedilen en yüksek artış oldu. Temmuzda hazirana nazaran materyal endeksi yüzde 9,76, personellik endeksi yüzde 31,66 yükseldi. Ayrıyeten geçen yılın birebir ayına nazaran materyal endeksi yüzde 47,01, personellik endeksi yüzde 111,68 artış kaydetti. Özcesi müteahhitlerin üretim maliyetleri tepeyi gördü. Lakin kamuoyunda inşaat şirketlerinin büyük karlar elde ettiği ve konut fiyatlarını yükselttiği algısı oluşturuldu. Kesim temsilcileri ise bugün konut projesine girmenin adeta kahramanlık olduğunu söylüyor.
ARSA, FİNANSMAN VE ELEMAN
Ayrıca konut imarlı arsa maliyetlerinde bilhassa son beş yılda önemli artış görüldü. Son üç yıl Arsa Endeksine baktığımızda, 2021 yılının temmuz ayında 153 ünite olan arsa maliyeti 2023 yılında 611 üniteye yükselmiş yüzde 400’lük bir artış yaşandı. Bu artış bilhassa Temmuz 2021’den itibaren bariz bir formda yükselmeye devam etti. İstanbul özelinde, ünite konut fiyatındaki arsa hissesi yüzde 45-50 bandına yükseldi. Satılan her ünite konutun bedelinin yarısını arsa maliyeti oluşturdu. Bu durum doğal olarak konut fiyatlarını artırdı. Bir başka meşakkat ise krediye ulaşamama… Konut kesimindeki satışların değerli kısmı kredi ile yapılıyor fakat bankalar kredi musluklarını kapatınca, kredi talep eden kişi, siciline bakılmaksızın ‘red’ yanıtı ile karşılaşıyor. Bu da satışları olumsuz etkiliyor. Yetkililer, zelzele gerçeği sebebiyle müteahhitlere verilecek takviyenin, inançlı konuta ulaşma açısından da elzem olduğunu belirtiyor.
ELEMAN YOK, YEVMİYE DERT
Sektör temsilcileri yetişmiş eleman bulma sorunu yaşadıklarını belirterek “Usta eksikliği yevmiyelere de yansıdı” diyor. Bugün uygun bir ustanın günlük 2 bin lira aldığını söz eden bölüm temsilcileri “2017’de 2 milyon 100 bin kişi bölümde çalışırken bu sayı 2023’te 1,6 milyona düştü. Şu anda İstanbul’da günlük 1.000 lira yevmiyeyle personel bulunamıyor. Sıvacının ve boyacının en düşük günlük fiyatı 1.250 ila 1.500 TL. Dalda emekçiler evvelce minimum fiyatın 2 katını alırdı lakin artık bu oran 4 kata yaklaştı” diye konuştu.
ÇİMENTO, HAZIR BETON VE DEMİR FİYATLARI UÇTU
Enflasyon ile hakikat orantılı olarak inşaat materyal fiyatlarında da önemli artışlar görüldü. Yılbaşında 1.520 lira olan C20 hazır betonun metreküp fiyatı, 1.950 liraya çıktı. C45 olarak isimlendirilen betonun fiyatı da 1.580 liradan 1.870 liraya yükseldi.
Hazır betonun ham hususu çimentonun 50 kilogramlık torba fiyatı 80 liradan 140 liraya yükseldi. Birebir halde yeniden inşaatın temel gereçlerinden olan demirde de yüzde 15’i bulan artış dikkat çekti.
Bu yılbaşında Q10 tipi demirin tonu 16.000 lirayken bugün 19.500 TL’ye yükseldi. Q12-Q32 ortası olarak nitelendirilen demirin fiyatı da 14.800 liradan 18.100 liraya çıktı.
KAAN ZENGİNLİ
