Bloomberg’in hususla ilgili haberinde, Evergrande’nin kurucusu ve İdare Şurası Lideri Şu Ciayin’in bu ay başından beri polis tarafından belirlenen özel bir konutta denetim altında tutulduğu ileri sürüldü.
Milyarder iş insanın neden nezaret altında tutulduğu açıklanmazken önlemin, borç krizindeki şirketler kümesine yönelik yürütülen mali ve isimli soruşturmalarla kontaklı olduğu iddia ediliyor.
Çin’in Ceza Adabı Maddesi’nde “konutta polis gözetimi”, resmi gözaltı yahut tutuklama dışı bir önlem olarak uygulanabiliyor.
Tedbir altına alınan kişi, bulunduğu yeri terk edemezken diğerleriyle görüşebilmesi ve haberleşebilmesi için otoritelerin onayı gerekiyor.
Kural olarak 6 ayı aşmaması gereken polis nezareti, kişinin suçlanacağı manasına gelmiyor.
Borç sorunlarına ek olarak soruşturmalarla karşı karşıya
Çin’in önde gelen emlak şirketlerinden, inşaat dalında dünyanın en büyük yatırımcılarından olan Evergrande kümesi, iki yıldır süregelen borç sorunlarına ek olarak düzenleyici kurumların ve isimli makamların yürüttüğü soruşturmalar nedeniyle güç günler geçiriyor.
Şirketin, vadesi dolan borçlarını yine yapılandırmak için hazırladığı plan, düzenleyici kurumların ve isimli makamların yürüttüğü soruşturmalar nedeniyle çıkmaza girmiş durumda.
Evergrande, 16 Ağustos’ta Borsaya yaptığı bildirimde, ana iştiraki Hengda Gayrimenkul Kümesi’nin, bilgi paylaşımı kurallarını ihlal ettiği kuşkusuyla otoritelerce soruşturulduğunu duyurmuştu.
Şirket, 24 Eylül’deki Hong Kong Borsası’na bildiriminde ise borçlarını yine yapılandırmak üzere hazırladığı plana, Çin Menkul Değerler Düzenleme Komitesi ile Ulusal Kalkınma ve Islahat Komitesi tarafından “idari tedbir” konulduğunu, soruşturma nedeniyle yurt dışında yeni borç tahvili çıkaramayacağını belirtti.
“Gölge bankacılık” şüphesi
Ayrıca kümenin varlık idaresi iştiraki Evergrande Finansal Varlık İdaresi’nin de “gölge bankacılık” faaliyetlerine yönelik isimli soruşturma altında olduğu anlaşılıyor.
Şirketin, kişisel müşterilere sattığı menkul varlıklardan elde ettiği gelirleri, düzenlemelere muhalif olarak konut projelerinin finansmanında kullandığı tez ediliyor.
İştirakin merkezinin bulunduğu Şıncın kentinde polis, 18 Eylül’de “şirketin birtakım çalışanlarının” soruşturma kapsamında gözaltına alındığını bildirmişti.
Gözaltına alınanların kimliği açıklanmazken, ulusal basın organlarına sızan bilgilerde, ortalarında Genel Müdür Du Liang ve Genel Müdür Yardımcısı Yao Bıncai’nin olduğu, yönetici seviyesinde 10’dan fazla kişinin, “yasa dışı fon toplama” kuşkusuyla soruşturulduğu ileri sürülmüştü.
Eski yöneticiler de gözaltında
Ekonomi ve finans haberleri servisi Caixin’in, “konu hakkında bilgi sahibi kaynaklara” dayandırdığı haberine nazaran, Evergrande’nin eski Üst Yöneticisi (CEO) Şia Haycun ve eski Mali İşler Koordinatörü (CFO) Pan Darong da gözaltında tutuluyor.
Şia ve Pan, 2021’de, kümenin krediler için üçüncü taraflara teminat gösterdiği banka mevduatlarını iştiraklerine yönlendirdiğinin anlaşılmasıyla ortaya çıkan skandal nedeniyle temmuzda istifa etmişti.
Grubun 16 Eylül’de devlete devredilen sigorta şirketi Evergrande Hayat Teminat’ın eski yöneticisi Cu Cialin de 17 Eylül’de gözaltına alınmıştı.
İnşaat alanında en büyük yatırımcıydı
Şu Ciayin tarafından 1996’da “Hengda Grup” ismiyle Çin’in güneyindeki Guangcou kentinde kurulan şirket, büyük kentlerdeki büyük ölçekli konut ve kentsel dönüşüm projelerine yaptığı yatırımla kısa müddette dünyanın en büyük inşaat ve emlak şirketlerinden biri haline gelmişti.
2009’da Hong Kong Borsası’ndaki halka arzında 722 milyon dolar yatırım toplayan şirket, 2018’de inşaat dalında dünyanın en çok gelir elde eden şirketi olmuştu.
Çin’de 2019 sonunda başlayan Kovid-19 salgınıyla ortaya çıkan “konut yatırımları ile satışlarda sakinlik, hükümetin inşaat ve emlak bölümündeki sıhhatsiz büyümeyi engellemek için 2020’den itibaren gayrımenkul şirketlerine getirdiği kredi kısıtlamaları” büyük borç-büyük yatırım döngüsüyle ilerleyen kesimde ödeme sorunlarını ortaya çıkarmıştı.
2021’de 476 milyar yuan (yaklaşık 65 milyar dolar), 2022’de 105 milyar yuan (yaklaşık 15,7 milyar dolar) ziyan açıklayan Evergrande’nin toplam borç yükümlülüğü, 2022 sonu prestijiyle 2,4 trilyon yuana (yaklaşık 330 milyar dolar) ulaşmıştı.
Bu yıl, vadesi gelen borçlarını ödeyemediği için birçok defa temerrüde düşen şirket, 17 Ağustos’ta ABD’de iflas muhafazası için mahkemeye başvurmuştu.
