Emekli aylığının ölçüsü prime temel kar, çalışma müddetiyle bir arada dilekçe verilen tarihe nazaran değişiyor. Yeni yılda yapılacak artırımlar, enflasyon, büyüme dataları emekli aylığını ve kıdemi artıracağı için ekim, kasım ya da aralıkta değil 1 Ocak 2024’ten itibaren dilekçe vermek daha avantajlı olacak. Bu yıl emekliler refah hissesiyle birlikte yılın tamamında yaklaşık yüzde 62.5 artırım aldı. Emekli aylıkları 3 Ocak’ta açıklanacak aralık ayı enflasyonu ile netleşecek. Ocakta başvuranlar yüzde 4 öngörülen büyümeden de fark alacak. Ocak 2024’te başvuranların aylıkları yüzde 68’e yakın artacak. Bu durumda 1 Ocak 2024’te dilekçe verip emekli olanların aylıklarında yüzde 10’e yakın bir fark ortaya çıkacak.
YÜZDE 50 ARTACAK
Bugün brüt 13 bin 414 lira olan taban fiyatın yeni yılda yüzde 50’ye yakın artarak brüt 20 bin lira olması iddia ediliyor. Bugün prestijiyle 20 yıldır minimum fiyatla çalışan emekli olması durumunda 268 bin 280 lira kıdem tazminatına hak kazanıyor. Ocak ayını beklemesi durumunda alacağı kıdem tazminatı 400 bin liraya ulaşıyor. Bugün 23 bin 490 lira olan kıdem tazminatı tavanı da (yüzde 50 artış iddiasına göre) 35 bin lira olacak. Yüksek maaş alanlar için de yeni yılda emeklilik dilekçesi vermek daha avantajlı olacak. Yüksek emekli aylığı ve kıdem tazminatı konusunda merak edilen soruların karşılıkları şöyle:
Emeklilik dilekçesinin verildiği tarih aylık miktarınıyükseltir mi?
Emeklı aylığının ölçüsü prime temel yarar, çalışma müddetiyle birlikte dilekçe tarihine nazaran de değişiyor. Zira aylık bağlanırken yıl içinde yapılan artışlar, enflasyon, büyüme bilgiler, hükümetin bu yıl olduğu üzere refah hissesi eklemesi üzere birçok öge tesirli oluyor. Bu yıl emekli olmak isteyenlerden özel kesimde çalışanların en geç 31 Aralık 2023, kamuda çalışanların 14 Ocak 2024 tarihinde dilekçe vermesi gerekiyor. Öbür yandan 2024 yılında emekli olmak isteyenlerden özel dalda çalışanların 1 Ocak 2024, kamu bölümünde çalışanların da 15 Ocak 2024 tarihinden sonra aylık talebinde bulunması gerekiyor.
Prim günü eksik olanlar yaş şartını yerine getirirse emekliolabilir mi?
Olağan emeklilik için prim günü yetmeyen daha az primle yaştan emekliliğe hak kazanabilir. Yaştan emeklilik için SSK’lılarda aranan şartlar şöyle: “8 Eylül 1999 tarihinden evvel çalışmaya başlayanlar en az 15 yıl sigortalılık mühleti ve 3.600 prim gününü doldurarak bayansa 50, erkekse 55 yaş. 8 Eylül 1999 -30 Nisan 2008 tarihleri ortasında çalışmaya başlayanlar 25 yıl sigortalılık mühleti ve en az 4.500 prim günüyle bayan ise 58, erkek ise 60 yaş. 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar en az 5.400 prim günüyle bayan ise 61, erkek ise 63 yaşında emekli olabilir
Yaşlılık aylığı bağlanacak statünasıl belirleniyor?
1Ekim 2008 ve sonrasında birinci kere sigortalı olanlar çalışma hayatı boyunca en fazla hizmetinin bulunduğu statüden emekli olur. Bu tarihten evvel sigortalı olanlar ise son yedi yıllık fiili hizmet mühleti içinde fiili hizmet mühleti fazla statüden, hizmet müddetlerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet müddetlerinden sonuncusunun tabi olduğu statüden bağlanıyor.
Emeklilik dilekçemi artık mi 2024 yılında mı versem dahaavantajlı olur?
Emekli aylığının uzun yıllar alınacağı ve yaşamak için teminat olduğu düşünüldüğünde müracaat konusunda da dikkatli davranmak gerekiyor. Bu yıl emeklilere yüzde 30 akabinde da yüzde 25 artırım yapıldı. Enflasyon farkına refah hissesinin eklenmesiyle birlikte yıl içinde yapılan toplam artırım yüzde 62.5’e ulaştı. Artık dilekçe verirseniz bu artıştan yararlanacaksınız. 2024 yılında emeklilere yapılacak artırım Aralık ayı enflasyonun açıklanacağı 3 Ocak’ta netleşecek. Orta Vadeli Program’da (OVP) yıl sonu enflasyon gayesi yüzde 65 olmakla birlikte kestirimler yüzde 68 olacağı istikametinde. Büyüme iddiası de yüzde 4 öngörülürken, enflasyon ve büyüme iddiaları dikkate alındığında gelecek yıl başvuracakların emekli aylıklarında yaklaşık yüzde 68’e yakın bir artış kelam konusu olacak. Büyüme, refah hissesi dikkate alındığında 2024 yılında emekli olanlar yüzde 10’a yakın fazla aylık alacak. Yalnızca aylık değil kıdem tazminatı da artacak.
Emekli aylığımın yüksek olması için uzun yıllar çalışmam, prim günümün fazlaolması tesirli mi?
Uzun yıllar çalışmak, prim gün sayısının yüksek olması tek başına emekli aylığına yükseltmeye yetmez. Yüksek emekli aylığı içni brüt karın yüksek yatırılması kritik değere sahip. Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bildirilen matrah arttıkça emekli aylığı da artar. İki işte çalışanların ikinci iş için prim yatırması da aylığı yükseltir.
EYT’li Bağ-Kur’lu prim gününün 9 binden 7.200’e düşmesi düzenlemesindenyararlanır mı?
Prim gününün, sigorta başlangıç tarihine bakılmadan bütün küçük esnaf için düşürülmesi bekleniyor. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı bu hususta çalışma yürütüyor. Bağ-Kur prim gününün 7.200’e düşürülmesi durumunda 8 Eylül 1999 tarihinden evvel rastgele bir statüde sigortalı çalışmaya başlayıp sonra Bağ-Kur’lu olanlar, 7.200 günü tamamladıklarında EYT kapsamında emekli olabilecekler. Şartı yerine getirmiş olanlar da yasa çıktığında çabucak emekli olabilir.
Primimin çok yüksek olması emekliaylığıma nasıl yansır?
Yüksek prim ödemesi aylığı direkt artırır. 2008 sonrası devir için aylık bağlama oranı malullük, yaşlılık, vefat sigortalarında toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 uygulanıyor. Hesaplamada 360 günden eksik müddetler orantılı olarak dikkate alınırken, aylık bağlama oranı yüzde 90’ı geçemiyor. 2000 öncesi yüksek basamaktan prim ödeyenlerin aylığı daha yüksek olur. Ekim 2008 sonrasında aylıklar daha düşük hesaplanıyor. Emekli aylığını yükseltmek isteyen Bağ- Kur’luların ise prime temel karlarını yükselterek yüksek prim ödemesi gerekiyor.
