Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “İmalat sanayiinin ulusal gelirdeki hissesini yüzde 30’un üzerine çıkarmayı, global mal ticaretinden yüzde 2’nin üzerinde hisse almayı, yüksek teknolojili eserlerin imalat sanayii ihracatından yüzde 17 hisse almayı ve kalkınma önceliklerimize halel getirmeden net sıfır emisyon gayesine ulaşmayı öngörüyoruz.” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde 12. Kalkınma Planı’nı sunan Yılmaz, global ölçekte belirsizliklerin arttığı bir ortamda planların ileriye dönük karar alma süreçlerine yardımcı olma fonksiyonunun daha da değerli hale geldiğini, kalkınma planlarının daha yüksek refah düzeyine ulaşılmasında topluma yol gösterdiğini, kısa vadeli yaklaşımların ötesine geçerek uzun vadeli temel amaç ve öncelikleri ortaya koyduğunu söyledi.
Türkiye’nin en yüksek insani gelişmişlik düzeyindeki ülkeler ortasında sıralamasını ileri taşımaya ve üst gelir kümesi ülkeler ortasına girmesine yönelik hukuktan iktisada, eğitimden sıhhate, etraftan milletlerarası işbirliklerine kadar birçok mevzuyu içeren kapsamlı bir siyaset çerçevesinin oluşturulduğunu belirten Yılmaz, Cumhuriyet’in birikimlerini temel alarak yeni yüzyılın kalkınma alt yapısını oluşturan eser ve hizmetlerin, 21 yıldır Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın güçlü liderliğinde birer birer hayata geçirildiğini söz etti.
Yılmaz, 12. Kalkınma Planı’nın, Strateji ve Bütçe Başkanlığının uyumunda iştirakçi bir yaklaşımla kamu bölümü, özel kesim, sivil toplum temsilcileri ile akademik çevrelerin katkılarıyla hazırlandığını lisana getirerek, 2053 perspektifinde dünyada gelişmiş iktisatların oluşturduğu güç merkezlerinin izafî tartısının azalmasının, memleketler arası sisteme yeni oyuncuların iştiraki ve stratejik ittifakların dahil olmasıyla global sistemin daha kapsayıcı ve çok kutuplu bir çerçeveyle yine şekillenmesinin beklendiğini kaydetti.
Cevdet Yılmaz, Türkiye’nin gelecekteki 30 yılın fırsatlarını güzel değerlendirip risklerini azaltarak, güçlü altyapısı, varlıklı kaynakları, genç ve dinamik nüfusu, tarihi ve kültürel birikimi ve eşsiz jeopolitik pozisyonuyla süratli bir kalkınma sürecine gireceğini lisana getirdi.
– “İşsizlik oranını yüzde 5’in altına düşürmeyi hedefliyoruz”
Yılmaz, gelecek 30 yılda dünyayı şekillendirmesi beklenen gelişmeleri dikkate alarak ülkeyi muasır medeniyetler düzeyinin üzerine çıkarma amacı doğrultusunda, kapsamlı ve uzun vadeli bir yol haritasını, 12. Kalkınma Planı’yla TBMM’ye sunduklarını anlatarak, Türkiye Yüzyılı’nda, dünyadaki esas bilim, teknoloji, üretim, ticaret, kültür ve sanat merkezlerinden biri olarak insanlığa katkı sunan, ulusal ve manevi bedellerini koruyarak bölgesinin ve dünyanın barış, huzur ve refahı için global gelişmelere istikamet veren tesirli, güçlü, müreffeh bir Türkiye’yi hedeflediklerini vurguladı.
Bu vizyona ulaşma yolunda 2053 gayelerini belirlediklerini aktaran Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu kapsamda, üst gelir kümesi ülkelerinden biri olarak dünyanın 10 büyük iktisadı ve satın alma gücü paritesine nazaran birinci beş iktisadı ortasında yer almayı hedefliyoruz. İmalat sanayiinin ulusal gelirdeki hissesini yüzde 30’un üzerine çıkarmayı, global mal ticaretinden yüzde 2’nin üzerinde hisse almayı, yüksek teknolojili eserlerin imalat sanayii ihracatından yüzde 17 hisse almayı ve kalkınma önceliklerimize halel getirmeden net sıfır emisyon maksadına ulaşmayı öngörüyoruz. İnsani Gelişme Endeksi’nde birinci 20 ülke ortasına girmeyi, ailenin güçlendirilmesini, gelir dağılımında adaleti sağlamayı, çalışma çağındaki her bireyin üretkenliğinden faydalanarak işsizlik oranını yüzde 5’in altına düşürmeyi hedefliyoruz. Bunun yanı sıra dünyanın en kıymetli 100 markası ortasında en az beş markamızın yer almasını, en az beş üniversitemiz dünyanın birinci 100 üniversitesi ortasında olmasını, ülkemizin Global Yenilik Endeksi’nde birinci 10 ülkeden biri olmasını ve Ar-Ge harcamalarının ulusal gelirdeki hissesinin yüzde 4 seviyesine çıkmasını öngörüyoruz. Ayrıyeten, İstanbul’un bilim, teknoloji, kültür, sanat, turizm, ticaret ve finansta global bir merkez olmasını, ülkemizin turizm gelirlerinde dünyada birinci üç ülkeden biri ve sıhhat turizminde dünyanın merkezi pozisyonunda olmasını da hedeflemekteyiz.”
– Global eğilimler
12. Kalkınma Planı hazırlık sürecinde uzun devirli perspektifle birlikte, global gelişmeleri de dikkate aldıklarını tabir eden Yılmaz, planın, global ve bölgesel seviyede yaşanan jeopolitik tansiyonlar ve ekonomik dalgalanmaların yanı sıra salgın hastalıkların, doğal afetlerin, su, besin ve güç krizlerinin yeni risk ve belirsizlikleri meydana çıkardığı bir ortamda hazırlandığını anlattı.
2020 yılında yaşanan önemli daralmaya karşın, 2019-2023 devrinde yıllık ortalama yüzde 2,5 oranında büyüyen dünya iktisadının, 2023 yılında yüzde 3 oranında büyümesinin öngörüldüğünü belirten Yılmaz, 2019-2023 devrinde yıllık ortalama yüzde 1,4 oranında büyüyen gelişmiş ekonomiler ve yüzde 3,3 oranında büyüyen yükselen piyasalar ve gelişmekte olan iktisatların 2023 yılında sırasıyla, yüzde 1,5 ve yüzde 4 oranında büyümelerinin beklendiğini, salgın sonrası devirde toparlanma eğilimine giren ve baz tesiriyle 2021 yılında yüzde 10,9; 2022 yılında ise yüzde 5,1 artan dünya ticaret hacminin 2023 yılında yüzde 0,8 artmasının öngörüldüğünü bildirdi.
2019-2023 periyodunda yıllık ortalama yüzde 1,9 oranında artan dünya ticaret hacminin, global finansal ve ekonomik şartlardaki beklenen olağanlaşma eğilimine uygun olarak 2024-2028 periyodunda yıllık ortalama yüzde 3,5 oranında artmasının beklendiğini kaydeden Yılmaz, gelişmiş ekonomilerde istihdam odaklı siyasetlerin tesiriyle, 2014-2018 devrinde ortalama yüzde 6,2 olan işsizlik oranlarının, 2019-2023 periyodunda ortalama yüzde 5,4 düzeyine gerilediğini söyledi.
Yılmaz, kelam konusu ekonomilerde ortalama işsizlik oranının 2023 yılında yüzde 4,4 olarak gerçekleşeceğinin ve 2024-2028 devrinde yüzde 4,5’ler düzeyindeki seyrini sürdüreceğinin iddia edildiğini lisana getirerek, genel işsizlik seviyesinde düzgünleşme görülmekle birlikte, dünya genelinde işsizlerin yüzde 35’ini oluşturan genç işsizliğin, yaygın bir global sorun olmaya devam ettiğine dikkati çekti.
Salgın sonrası izafî olarak azalmasına rağmen, borçlanma eğiliminin gelecek devirde de devam etmesi ve 2024-2028 periyodunda genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ye oranının gelişmiş ekonomilerde yüzde 113,1’e; yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde ise yüzde 68,5 düzeyine yükselmesinin öngörüldüğünü anlatan Yılmaz, birçok ülkede yüksek borç düzeyleri, artan finansman maliyetleri, yavaşlayan büyüme ve devlete yönelik artan talepler ile mevcut mali kaynaklar ortasında artan uyumsuzluğun yaygınlaştığını kaydetti.
Süregelen ticaret savaşları, jeopolitik tansiyonlar, savaşlar ve doğal afetlerin bu devirdeki en yüksek global ekonomik risk ögeleri olduğuna dikkati çeken Yılmaz, petrol üreticisi ülkelerin üretim kararlarından dayanak alan petrol fiyatlarının, yakın vakitte yükselerek 90 dolar civarında seyrini sürdürdüğüne işaret etti.
Cevdet Yılmaz, gelecek periyotta petrol fiyatlarında, Rusya ile Ukrayna ortasındaki tansiyonun devamının, Orta Doğu’daki jeopolitik gelişmelerin, ABD’deki üretim ölçüsünün, OPEC’in üretim kesintilerinin, global talebi belirleyen ekonomik aktivite ve ticaret tansiyonlarının seyrinin belirleyici olacağını anlatarak, gelişmiş ekonomilerde, uygulanan sert önlemlere karşın çekirdek enflasyonun hala katılığını koruduğunu ve sektörel fiyat katılıkları ile piyasa aksaklıklarının, global toparlanma üzerinde baskı yarattığını lisana getirdi.
Emtia fiyatlarının, yenilenen jeopolitik tansiyonlar ve iklim değişikliğine bağlı aksaklıklar nedeniyle daha oynak hale geldiğine işaret eden Yılmaz, “Gelişmiş ekonomilere ek olarak Çin ekonomisindeki süregelen kırılganlıklar nedeniyle sanayi eserlerine olan talepteki zayıflama, beklentileri de olumsuz etkilemektedir. Buna ilaveten dijitalleşme ve teknoloji alanında izlenen dönüşümler, ülkelerin global ticaret içindeki hisselerinin yine şekillenmesine yol açabilecektir. Bu gelişmeler birtakım ülkeler için risk iken, bu alana hazırlıklı olan ülkeler için fırsatlar barındırmaktadır.” diye konuştu.
– “İstikrarlı bir büyüme modeli uygulanacaktır”
Yılmaz, 12. Kalkınma Planı’nın, ülkenin sürdürülebilir kalkınma sürecinin stratejik bir yaklaşımla yönetilmesini teminen mevcut kaynakların ekonomik ve toplumsal açıdan en fazla katma kıymet üreten alanlara yönlendirilmesi için yol gösterici bir fonksiyon üstleneceğini vurgulayarak, şunları paylaştı:
“Kalkınma Planı, toplumun tüm kesitleri için uzun vadeli bir perspektif ve maksat birliği sağlamaya hizmet edecektir. Kalkınma sürecinde insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık unsurlarını temel alan bütüncül bir yaklaşım izlenecektir. 12. Kalkınma Planı, milletimizin temel pahalarını ve beklentilerini temel alarak kalkınma amaçlarımıza ulaşılmasını sağlayacak kapsamlı bir yol haritası olacak, ülkemizin muasır medeniyetler düzeyinin üzerine çıkarılması, temel amacımız olmaya devam edecektir. Bu kapsamda yeşil ve dijital dönüşümü odağa alan, sanayi kesiminin tarım ve hizmetler bölümleriyle bütünleşik olarak başat rol üstlendiği, ülkemizin dünya ticaretindeki pozisyonunun güçlendiği, kaliteli finansman imkanlarının sağlandığı, nitelikli beşeri sermayeyle azami istihdam oluşturan istikrarlı bir büyüme modeli uygulanacaktır.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024-2028 periyodunu kapsayan 12. Kalkınma Planı periyodunda büyüme oranının yıllık ortalama yüzde 5 oranında gerçekleşmesinin ve periyot sonunda kişi başına gelirin 17 bin 554 dolara ulaşmasının hedeflendiğini bildirdi.
Yılmaz, 12. Kalkınma Planı’na ait TBMM Plan ve Bütçe Komitesindeki sunumunda, Planın genel çerçevesinde atılacak somut adımları, “hukukun üstünlüğünü, demokrasiyi, temel hak ve hürriyetleri güçlendirmek; âlâ yönetişim anlayışını kurumsallaştırmak; beşeri ve toplumsal yapıyı geliştirmek; afete dirençli ömür alanları, akıllı ve sürdürülebilir kentler oluşturmak, iktisatta istikrar ve sürdürülebilirliği sağlamak; her alanda yeşil ve dijital dönüşüm odaklı rekabetçiliği tesis etmek; ihracata dayalı nitelikli büyümeyi sağlamak; güç ve besin arz güvenliğini tesis etmek ve memleketler arası işbirlikleri ile stratejik iştirakleri güçlendirmek.” halinde sıraladı.
12. Kalkınma Planı’nın “istikrarlı büyüme, güçlü ekonomi”, “yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretim”, “nitelikli insan, güçlü aile, sağlıklı toplum”, “afetlere dirençli ömür alanları, sürdürülebilir çevre” ve “adaleti temel alan demokratik güzel yönetişim” olmak üzere beş ana eksenden oluştuğunu belirten Yılmaz, istikrarlı büyüme, güçlü iktisat ekseni kapsamında refah düzeyinin artmasını sağlayacak temel öge olan ulusal gelirin istikrarlı biçimde büyümesine her devirde olduğu üzere öncelik verdiklerini kaydetti.
Bu yıl hedeflenen büyüme artışıyla Satın Alma Gücü Paritesi’ne nazaran kişi başına gelirin yaklaşık 41 bin dolar düzeyine çıkmasını beklediklerini lisana getiren Yılmaz, “2022 yılı prestijiyle Satın Alma Gücü Paritesi cinsinden GSYH büyüklüğüne nazaran dünyanın en büyük 11’inci iktisadı olarak konumlanan Türkiye iktisadı yaklaşık 906 milyar dolar cari GSYH büyüklüğü ile dünyada 19’uncu sırada yer almakta, 2023 yılında ise IMF iddialarına nazaran 17’nci sıraya yükselmesi beklenmektedir.” diye konuştu.
– “Vatandaşlarımızın refah düzeylerini artıracak siyasetler önceliklendirilecek”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, Plan periyodunda sanayi kesiminin verimlilik ve rekabetçiliği odağına alan üretim yapısıyla başat rol üstlendiği, hizmetler dalında döviz kazandırıcı alanların çeşitlendirildiği ve tarım kesiminde besin arz güvenliğinin sağlandığı bir yapı tesis edileceğini belirterek, şöyle devam etti:
“Bu çerçevede, Plan devrinde büyüme oranının yıllık ortalama yüzde 5 oranında gerçekleşmesi ve devir sonunda kişi başına gelirin 17 bin 554 dolara ulaşması hedeflenmektedir. Büyümenin Plan periyodunda istikrarlı bir yapıda gerçekleşmesi, üretim faktörleri tarafıyla verimlilik, üretim dalları tarafıyla sanayi kesimi ve harcamalar istikametiyle ise yatırımların ve ihracatın artırılmasına yönelik siyasetler hayata geçirilecektir.”
Yılmaz, imalat sanayi kapasitesinin geliştirilmesine odaklanılarak sanayi dalının GSYH içerisindeki hissesinin Plan devri sonunda yüzde 26,9’a ulaşmasının sağlanacağını söyledi.
Küresel ticarette yeşil dönüşüm ve dijitalleşmenin, dünya genelinde kıymetli bir odak noktası haline geldiğine dikkati çeken Yılmaz, şunları kaydetti:
“Bu bağlamda, Türkiye’nin bedel zincirlerindeki pozisyonunun daha ileri düzeylere taşınması yoluyla katma kıymeti yüksek ihracat potansiyelinin artırılması, güç ve imalat endüstrinde ithalat bağımlılığının düşük düzeylere indirilmesi, turizmin yanı sıra yazılım üzere alanlarda hizmet gelirlerinin çeşitlendirilmesi ve böylelikle cari süreçler istikrarında sürdürülebilir bir güzelleşme sağlanması amaçlanmaktadır. Gümrük Birliğinin güncellenmesine yönelik AB kurumları ve üye ülkeler nezdinde çalışmalara devam edilecektir. Plan devrinde uygulamaya konulacak siyaset ve önlemlerle ihracatın 375,4 milyar dolara, ithalatın ise 481,4 milyar dolara ulaşması ve turizmde hedeflenen gelir artışıyla cari süreçler açığının ulusal gelire oranının devir sonunda yüzde 0,2 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.”
Bütüncül bir anlayış içinde para ve maliye siyaseti araçlarının faal halde kullanımıyla enflasyonla gayrete kararlılıkla devam edilerek enflasyonun orta vadede tek haneli sayılara düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanmasının birincil öncelikleri olduğunu anlatan Yılmaz, “Bu doğrultuda mali transfer düzeneğinin faal işleyişi için tüm siyaset araçları kararlı ve bağımsız bir halde kullanılmaya devam edilecek, dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülürken belirlenen amacın gerektirdiği fiyat istikrarının sağlanması için gerekli ön şartlar tesis edilecektir. Enflasyonla gayretimizi sürdürürken hayat pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek gerekli siyasetler da hayata geçirilecektir. Memurumuzu, personelimizi ve emeklimizi hiçbir biçimde enflasyona ezdirmeyecek, vatandaşlarımızın refah düzeylerini artıracak siyasetler önceliklendirilecektir. Dezenflasyon sürecinin muvaffakiyetle hayata geçirilmesi ile kalıcı toplumsal refahın yeri güçlendirilecektir.” değerlendirmelerinde bulundu.
– “BES daha cazip hale getirilecek”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, çalışma çağında olup iş gücünün dışında yer alan bireylerin iş gücüne dahil olma imkanlarının genişletileceğini belirterek, “Plan devri boyunca iş gücüne iştirak oranlarındaki artışa karşın 5 milyon ek istihdam sağlanarak işsizlik oranının periyot sonunda yüzde 7,5’e gerilemesi hedeflenmektedir.” dedi.
12. Kalkınma Planı periyodunda yüksek oranlı ve istikrarlı büyümenin sağlanmasında finansmanın sürdürülebilir ve sağlıklı kaynaklardan temin edilmesinin kıymet arz ettiğini lisana getiren Yılmaz, “Plan devri sonunda yurt içi tasarrufların ulusal gelire oranının yüzde 32’nin üzerine çıkarılması hedeflenmektedir. Bu çerçevede, BES daha cazip hale getirilecek, sürdürülebilir tüketim davranışlarının toplumda yaygınlaştırılması desteklenecek, finansal okuryazarlığın artırılması gayesiyle hanehalkı ve firmalarda tasarruf yapma farkındalığı geliştirilecektir.” diye konuştu.
Cevdet Yılmaz, Plan devrinde ulaşılması öngörülen büyüme amaçları doğrultusunda finansal piyasaların gerçek dalın finansman gereksinimini düşük maliyetle karşılayacak ve çeşitli finansal araçları kullanıma sunacak bir yapıya kavuşmasının amaçlandığını söyleyerek, “Sanayide yapısal dönüşümün hedeflendiği bu periyotta hem finansal piyasaların ortaya konulan siyasetlerin hayata geçirilmesinde tesirli olması hem de ülkemizin global bir finans merkezi olma istikametinde kararlı adımlarla ilerlemesi sağlanacaktır. Bu kapsamda sermaye piyasaları geliştirilecek, finansal teknoloji ekosistemi güçlendirilecek ve faizsiz finansın bölüm içerisindeki tartısı artırılacaktır.” sözlerini kullandı.
– “KİT yönetişim ıslahatı hayata geçirilecek”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, kamu maliyesinde öngörülebilir yaklaşımla istikrarlı ve sürdürülebilir yapının güçlendirilmesinin, 12. Kalkınma Planı devrinin temel emeli olduğunu kaydederek, “Maliye siyaseti, enflasyon maksadı ve cari süreçler istikrarıyla uyumlu büyüme ortamını destekleyecek biçimde uygulanacaktır.” dedi.
Afet sonrası düzgünleştirmeye ve risklerin azaltılmasına yönelik harcamalar hariç kamu açığının, mali konsolidasyon uygulamalarıyla denetim altında tutulacağını, mali disiplinin Plan devrinde makroekonomik istikrarın kıymetli bir çıpası olmaya devam edeceğini belirten Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Harcama programları gözden geçirilerek rasyonelleştirilmeye devam edilecek, vergi tahsilatında aktiflik artırılacak, vergi adaletini güçlendirici ve vergi tabanını genişletici ıslahatlar yapılacaktır. Kamu maliyesi, para siyasetiyle ahengi da gözetilerek fiyat istikrarının sağlanması, yeşil ve dijital dönüşümü yakalayan sürdürülebilir kalkınma ve büyüme ortamının tesisi, cari süreçler açığının denetim altında tutulması ve gelir dağılımında adaletin sağlanmasında aktif bir araç olarak kullanılmaya devam edilecektir. Bu çerçevede Plan devri sonunda, GSYH’ye oranla, 2023 yılında yüzde 6,4 olarak öngördüğümüz kamu bölümü borçlanma gereğinin yüzde 1,8’e, 2023’te yüzde 6,4 olarak öngördüğümüz merkezi idare bütçe açığının ise yüzde 2’ye gerileyeceği öngörülmektedir.”
Yılmaz, Plan periyodunda toplumsal güvenlik sisteminin uzun periyotlu mali sürdürülebilirliğini güçlendirmek emeliyle toplumsal güvenlik kapsamının artırılacağını ve sistemin daha adil ve faal bir yapıya kavuşturulacağını vurgulayarak, “Mali sürdürülebilirlik gayesi doğrultusunda prim tabanı genişletilecek tıpkı vakitte kayıt dışılıkla uğraş edilerek prim tahsilatlarının aktifliği artırılacak ve bireylerin istihdamda kalmasını sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır.” biçiminde konuştu.
Kamu işletmelerinin faal ve verimli çalışarak iktisadın rekabet gücünü artıracağını ve kamu maliyesi üzerinde daha az yük oluşturacağını lisana getiren Yılmaz, “Bu kapsamda KİT yönetişim ıslahatı hayata geçirilecek, KİT’lerin nitelikli işçi istihdam etmesi sağlanacak, kurumsal kapasiteleri geliştirilecek, organizasyonel yapıları güçlendirilecek ve ortalarındaki uyum artırılacaktır.” sözünü kullandı.
