Dava konusu olay
Özufuk Pazarlama Dağıtım ve TicaretLtd. Şti. Av. R. S.’ın 17/08/2020 tarihli yanıt dilekçesiyle; davacılar murisi 28.03.2019 tarihinde işyerinden 34 SKY 81 plaka sayılı özel aracının muayenesini yaptıracağı münasebeti ile müsaade alarak işyerinden ayrıldığını, muayene istasyonunda beklerken de kalp krizi geçirmiş 112 acil servis ile de İstasyondan alınıp, hastaneye götürüldüğünü ve hayatını kaybettiğini Muris’in vefatının iş kazası olmadığını bu nedenle haksız davanın reddine yargılama sarfiyatı ile vekalet fiyatının davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesi arz ve talep olunur.
Yargıtay: İş kazasıdır
Eldeki davada; müteveffa çalışanın, iş görme edimini yerine getirirken birebir vakitte mülkiyeti kendisine ilişkin olan aracını da patrona tahsis ettiği, bunun karşılığında da km başına araç kira bedeli aldığı, davalı patron yanında, teknik servis elemanı olarak çalışmakta olan müteveffa çalışanın, kendisine verilen günlük servis fişlerine nazaran servise çıktığı, kelam konusu aracın Tüvtürk’e muayene için götürüldüğü 28/03/2019 tarihinde, işyerinden, araç muayene sonrası servise çıkılacağından daha az teknik servis fişinin verildiği, sigortalının, sabah işyerine geldiği, o gün çıkacağı servis fişlerini aldığı, servise çıkacağı ve patrona tahsis ettiği aracını muayene ettirdikten sonra birebir gün içerisinde kendisine verilen teknik servis fişlerine nazaran çalışmasına devam edeceğinin anlaşılması karşısında, geçirdiği kalp krizi sonrasında, bedence arızaya uğradığı ve öldüğü hususu gözetildiğinde, olayın iş kazası olduğunun kabulü gerekirken aksi fikir ile davanın reddine karar verilmesi tarz ve yasaya karşıt olup bozma nedenidir.
T.C
YARGITAY
10. HUKUK DAİRESİ
Temel No. 2022/11890
Karar No. 2022/15984
Tarihi: 14.12.2022
DAVA: Dava, 28/03/2019 tarihli olayın iş kazası olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, kararda belirtilen münasebetlerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacılar vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf müracaatının asıldan reddine karar verilmiştir.
Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin müddetinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi Kadir Dermancıoğlu tarafından düzenlenen raporla belgedeki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Dava, davacının 28/03/2019 tarihinde iş kazasına maruz kaldığının tespiti istemine ilişkindir.
II-CEVAP
Davalı Toplumsal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Denizli Sıhhat Toplumsal Güvenlik Merkezi Müdürlüğü vekili Av. H. Ö.’in 30.06.2021 tarihli yanıt dilekçesi ile; açılan davanın hukuka muhalif olduğunu, davanın ihbarı HMK Husus 61 ve devamı unsurlarında düzenlendiği, buna nazaran Md. 61/1 “Taraflardan biri davayı kaybettiği takdirde, üçüncü bireye yahut üçüncü kişinin kendisine rücu edeceğini düşünüyorsa, tahkikat sonuçlanıncaya kadar davayı üçüncü bireye ihbar edebilir.” denildiği, re’sen nazara alınacak nedenlerle haksız hukuka ters davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Özufuk Pazarlama Dağıtım ve TicaretLtd. Şti. Av. R. S.’ın 17/08/2020 tarihli yanıt dilekçesiyle; davacılar murisi 28.03.2019 tarihinde işyerinden 34 SKY 81 plaka sayılı özel aracının muayenesini yaptıracağı münasebeti ile müsaade alarak işyerinden ayrıldığını, muayene istasyonunda beklerken de kalp krizi geçirmiş 112 acil servis ile de İstasyondan alınıp, hastaneye götürüldüğünü ve hayatını kaybettiğini Muris’in vefatının iş kazası olmadığını bu nedenle haksız davanın reddine yargılama sarfiyatı ile vekalet fiyatının davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesi arz ve talep olunur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince toplanan kanıtlar ile evraktaki bilgi ve dokümanlar doğrultusunda; müteveffanın aracını çoğunlukla kendi özel işleri için de kullandığı ve kendi özel işini yaparken rahatsızlandığı anlaşıldığından, 28.03.2019 tarihinde meydana gelen olayın 5510 sayılI Yasanın 13. unsuruna nazaran iş kazası olmadığı kanaatine varılarak “Davanın reddine” karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
” Davacılar vekillinin istinaf müracaatının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 hususu yeterince asıldan reddine,” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA MÜRACAAT VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğinden bahisle davaya mevzu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
506 sayılı Yasanın 2. unsuruna nazaran, “Bir hizmet akdine dayanarak bir yahut birkaç patron tarafından çalıştırılanlar bu kanuna nazaran sigortalı sayılırlar”. Kelam konusu Maddede “hizmet akdi” tanımına yer verilmemiş ise de, 4857 sayılı İş Kanununun 8’inci unsurunda iş kontratı (hizmet akdi) tanımlanmış, Borçlar Kanununun 313 – 354. unsurlarında de bu hususta düzenlemeler yapılmıştır. Borçlar Kanununda, anılan kontrat, “Hizmet akdi bir sözleşmedir ki onunla personel, muayyen yahut gayri muayyen bir vakitte hizmet görmeyi ve iş sahibi dahi ona bir fiyat vermeyi taahhüt eder.” halinde tanımlanmıştır.
Davaya husus olan ve tespiti istenen “iş kazası” mevzuatımızda 506 sayılı Kanunun 11-A ve 5510 sayılı Kanunun 13. unsuru ve devamı unsurlarında düzenlenmiş olup, her iki kanunda da iş kazası tanımlanmamış, kazanın hangi hal ve durumlarda iş kazası sayılacağı yer ve vakit şartları ile sonlandırılarak belirlenmiştir.
Eldeki davaya mevzu olayın meydana geldiği tarih prestiji ile davanın yasal desteği 5510 sayılı Kanunun 13. unsurudur. Anılan hususa nazaran eldeki davayla ilgili olarak iş kazası;
“a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b)(Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) Patron tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi ismine ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
)Bir patrona bağlı olarak çalışan sigortalının, vazifeli olarak işyeri dışında öteki bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen vakitlerde,
d)(Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) Bu Kanunun 4üncü unsurunun birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren bayan sigortalının, iş mevzuatı mucibince çocuğuna süt vermek için ayrılan vakitlerde,
e)Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı çabucak yahut sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay olarak tanımlanmıştır.
Olayın, iş kazası olarak kabul edilebilmesi için, olaya maruz kalan kişinin 5510 sayılı Kanunun 4. unsuru manasında sigortalı olması, olayın, 5510 sayılı Kanunun 13. hususunda sayılı ve hudutlu olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi şarttır. Diğer bir anlatımla, olayın, iş kazası sayılabilmesi için iki şartın birlikte gerçekleşmesi mecburidir.
İş kazası nedeniyle toplumsal sigorta yardımlarının yapılabilmesi öncelikle Kurumun zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası olduğunu kabul etmesine bağlıdır. İş kazası olgusu Kurumca kabul edilmezse somut olayda olduğu üzere sigortalının ya da hak sahiplerinin olayın iş kazası olduğunu dava yolu ile tespit ettirmesi gerekmektedir.
İş kazasını meslek hastalığından ayıran en değerli konu iş kazasının ani meydana gelen bir olay olmasıdır. Ani olayın gerçekleşmesinden sonraki bir vakitte sigortalıda bedenen yahut ruhen ziyanlar meydana gelebilmektedir. Burada değerli olan konu meydana gelen ziyan ile ani olay ortasında illiyet bağının olup olmadığı sorunudur. Kanunda iş kazası tanımlanırken dıştan gelen bir tesirin varlığından bahsedilmemiştir. Bu nedenle sigortalının kalp krizi yahut beyin kanaması geçirmesi ile intihar etmesi de iş kazası kapsamında bedellendirilmektedir. Burada değerli olan bir konu, olayın iş kazası sayılması ile patronun kazanın meydana gelmesinde kusuru olup olmadığı halinin karıştırılmaması gerektiğidir. Çünkü bir olayın iş kazası sayılması ile patronun kusurunun bulunması durumu birebir değildir. Değerine binaen belirtmek gerekir ki illiyet bağının varlığı için sigortalının yaptığı iş ile gerçekleşen kaza ortasında bir bağ olması gerekmektedir. (Özdemir, Halil, Türk Mevzuatında İş Kazasının Tespiti Davaları, Yargıtay Mecmuası, Temmuz 2018, cilt 44, sayı 3)
Yukarıdaki yasal düzenleme ve açıklamalar ışığında incelemeye mevzu dava değerlendirildiğinde, meydana geldiği sav olunan kazaya ait olarak getirtilen tedavi evraklarının incelenmesinde, yalnızca bir tane hastane giriş kaydının bulunduğu, hastaneye kaldırılan muris için düzenlenen Anemnez Raporunda ” Göğüs ağrısı şikayeti ile 112 tarafından 11.00 de acile getirilen hasta gelişte kalp atımı ve spontan teneffüsü yoktu. Yakınlarından alınan bilgiye nazaran özgeçmişinde özellik yok ve dünden beri olan göğüs ağrısı şikayeti olduğu bildirildi” halinde rapor tutulduğu, süreçlerin 1 saat boyunca yapıldığı ve hastanın ex olduğu, yeniden olay ile ilgili davalı Kurum inceleme raporunda, “Sadrettin ERVAS kendisine ilişkin 34 SKY 81 plaka sayılı aracını, olaydan bir müddet evvel Tüvtürk’e götürerek muayene ettirdiği, araçta noksanlıklar çıkması üzerine 28/03/2019 tarihinde tekrar götürdüğü vebu nedenle kendisine her zamankinden daha az, teknik hizmet verilmesi gereken müşteri bilgilerini içeren müşteri fişlerinin verildiğinin tespit edildiğini. Müteveffanın Birinci iş olarak araç muayenesi yaptırarak oradan da işine başlayacağı ve müşterilerine gideceği, sabah saatlerinde işyerinde iş arkadaşları ile kahvaltı ettikten sonra Tüvtürk’e gitmek üzere işyerinden ayrıldığı ve yaklaşık 1 saatsonra Tüvtürk’de sırasını beklerken rahatsızlandığının servis müdürü Mehmet Güngör”e telefon ile bildirdiği, servis müdürü Mehmet Güngör’ün 112 acile haber vererek Tüvtürk’e gittiği ve Sadrettin Ervas ambulans ile Yüzüncü Yıl Tıp Fak. Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldığı, hastanede müdahale edildiği, lakin hastanın tüm müdahalelere karşın hastanede tıpkı gün kalp krizi nedeniyle vefat ettiğinin tespit edildiği” formunda rapor düzenlendiği, mahkemece de, her ne kadar kendisine ilişkin olan 34 SKY 81 plaka sayılı aracının işini yaparken ve müşterilere yerinde hizmet vermek için bu aracı kullanıyor ise de; müteveffanın aracını çoğunlukla kendi özel işleri için de kullandığı ve kendi özel işini yaparken rahatsızlandığı anlaşıldığından; 28.03.2019 tarihinde meydana gelen olayın 5510 sayılı yasanın 13. hususuna nazaran iş kazası olmadığına dair karar verdiği, lakin verilen kararın eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğu anlaşılmıştır.
Eldeki davada; müteveffa çalışanın, iş görme edimini yerine getirirken birebir vakitte mülkiyeti kendisine ilişkin olan aracını da patrona tahsis ettiği, bunun karşılığında da km başına araç kira bedeli aldığı, davalı patron yanında, teknik servis elemanı olarak çalışmakta olan müteveffa personelin, kendisine verilen günlük servis fişlerine nazaran servise çıktığı, kelam konusu aracın Tüvtürk’e muayene için götürüldüğü 28/03/2019 tarihinde, işyerinden, araç muayene sonrası servise çıkılacağından daha az teknik servis fişinin verildiği, sigortalının, sabah işyerine geldiği, o gün çıkacağı servis fişlerini aldığı, servise çıkacağı ve patrona tahsis ettiği aracını muayene ettirdikten sonra tıpkı gün içerisinde kendisine verilen teknik servis fişlerine nazaran çalışmasına devam edeceğinin anlaşılması karşısında, geçirdiği kalp krizi sonrasında, bedence arızaya uğradığı ve öldüğü hususu gözetildiğinde, olayın iş kazası olduğunun kabulü gerekirken aksi niyet ile davanın reddine karar verilmesi metot ve yasaya muhalif olup bozma nedenidir.
Mahkemece, bu maddi ve tüzel olgular nazara alınmaksızın yazılı biçimde karar verilmesi metot ve yasaya karşıt olup bozma nedenidir.
O halde, davacılar vekilinin bu tarafları amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin istinaf müracaatının asıldan reddine ait kararının kaldırılarak Birinci Derece Mahkemesince verilen karar bozulmalıdır.
SONUÇ:
Van Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 hususu yeterince kaldırılarak temyiz edilen birinci derece mahkemesi kararının üstte açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, evrakın kararı veren Birinci Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 14/12/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.
