Yetki idari sürecin kurucu ögesidir.
Bir kamu vazifelisi, heyet ya da organın yönetim ismine karar verebilme ve süreç tesis edebilme gücü olarak tanımlanan yetki, idari sürecin kurucu ögesi olup, yargısal kontrol yapılırken birinci evvel sürecin yetki ögesinin hukuka uygun olup olmadığı incelenmektedir. Bir kişi, şura ya da organın rastgele bir idari süreç bakımından yetkili kabul edilebilmesi için hukuka uygun formda görevlendirilmiş yani yetkilendirilmiş olması gereklidir. Yönetim hukukundaki yasallık unsuru yeterince, bir hukuk kuralı ile verilmeyen yetki kullanılarak tesis edilen süreç, hukuka karşıt olacaktır.
Yargı mercilerince yetki ögesinde sakatlık tespit edildiği takdirde sürecin öteki ögeler bakımından incelenmesine imkan bulunmamaktadır.
Bununla birlikte yetki ögesi, kamu nizamıyla ilgili olduğundan, idari yargı mercileri, kanun yolu incelemeleri dahil, davanın hangi safhası olursa olsun yetki ögesinde sakatlık tespit ettikleri takdirde sürecin iptaline karar vermek zorundadırlar.
Sözleşme feshinde asıl yetkili organ mütevelli heyettir
Yüksek yargı içtihatlarında; yetki kurallarının dar ve kamu nizamına ait olması nedeniyle, yönetimin yetki kurallarına sıkı bir formda uymak zorunda olduğu, yetki kullanımının tercihe, keyfe ve takdire bağlı olmadığı, yetki kullanımındaki usulsüzlüklerin, işlev gaspı, yetki gaspı yahut yetki tecavüzü hallerini meydana getireceği, kural olarak yetkinin şahsen kullanılacağı, kanun tarafından oluşturulan yetki tertibinin, tekrar kanun tarafından müsaade verilmediği sürece, yönetim yahut o yetkiyi kullanmak ile yükümlendirilmiş makamlarca değiştirilemeyeceği, yetki periyodunun Kanunun açıkça müsaade verdiği durumlarda yapılabileceği, bir makamın yetkisinin öbür bir şahsa devredilebilmesi için yetki dönemi konusunda da mevzuatla yetkili kılınması gerektiği, çünkü yasa koyucu tarafından muhakkak bir yetkiyi kullanma gücü ile donatılmış bir makamın, yasa koyucunun iradesi hilafına, kanunda açık bir düzenleme bulunmaksızın, bu yetkisini diğer bir makama devretmesinin, yetki devredilen makamı yetkili kılmadığı üzere, hem yetki bölümüne ait sürecin hem de bu yolla yapılan yetki devranına dayanılarak tesis edilen süreçlerin hukuka alışılmamış hale geleceği, yetkisiz kişi, şura ya da organın yaptığı sürecin, sonradan yetkili makam tarafından kabul edilmesi yahut icazet verilmesi yoluyla o sürecin hukuka uygun hale dönüştürülemeyeceği, istikrarlı formda vurgulanmaktadır. 2547 sayılı Kanunun ek 5. hususu gereği, vakıf yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile başka çalışanın kontratlarının yapılması, atamaları ve misyondan alınmalarının onaylanması mütevelli heyetince yapılacak olup; mütevelli heyet, vakıf yüksek öğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilecektir.
Mütevelli heyetin yetki devredebileceğine ait bir karar yer almamaktadır
Yükseköğretim mevzuatında; mütevelli heyetin yetkilerini mütevelli heyet liderine devredebileceğine ait açık bir düzenleme yer almamaktadır. Bununla birlikte, mütevelli heyetin, yetkilerini mütevelli heyet liderine dönemi, heyetin fiilen işlememesi sonucunu doğuracağından, bu tarafta bir yetki evresinin kabulüne imkan bulunmamaktadır.
İlgilinin kontratı yetkisiz kişi tarafından yapıldığından süreç sakatlanmıştır.
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Mütevelli Heyetinin 16.03.2016 tarih ve 01/04 sayılı kararı ile akademik işçinin atanması ve atanmalarına ait mukavelelerin imzalanmasına mütevelli heyet ismine mütevelli heyet lideri yetkili kılınmıştır. Dava konusu süreç ise mütevelli heyet liderinin olur’u ile rektör tarafından tesis edilmiştir.
Bakılan davada; davacının iş kontratının feshedilmesine ait dava konusu sürecin mütevelli heyetin onayı ile tesis edilmediği üzere mütevelli heyetçe kullanılabilecek bu yetkinin rektöre devredildiğine ait mütevelli heyet kararı da evrakta bulunmamaktadır.
Her ne kadar; İstinaf Mahkemesince, dava konusu sürecin mütevelli heyetin yetkilendirdiği bir kurul tarafından tesis edilmesinin mümkün olduğu kabul edilmişse de, 2547 sayılı Kanunun ek 5. unsuru uyarınca, davacının iş kontratının feshedilmesine ait dava konusu sürecin, mütevelli heyet onayı ile yahut mütevelli heyetin yetkisini devrettiği vakıf yükseköğretim kurumu yöneticisi tarafından tesis edilmesi gerektiğinden, yetki ögesi tarafından hukuka muhalif olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
SEKİZİNCİ DAİRE
Temel No: 2018/1941
Karar No: 2022/971
Özeti : Mütevelli heyetin yetkilendirdiği bir komite tarafından mukavelenin fesh edilmesinin mümkün olmadığı hakkında.
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : Bezmialem Vakıf Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ: Av. .
KARŞI TARAF (DAVACI) : .
İSTEMİN KONUSU:
İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 17.11.2017 tarih ve E:2017/1207, K:2017/2056 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava Konusu İstem:
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı İç Hastalıkları Anabilim Kolunda makul vadeli iş kontratı ile öğretim vazifelisi hekim olarak vazife yapan davacının, üniversitenin bilgisi ve müsaadesi olmadan öbür bir hastanede vazife yaptığının tespit edildiğinden bahisle iş kontratının 18.04.2016 tarihi prestijiyle feshedilmesine ait Rektörlüğün 18.04.2016 tarih ve 5811 sayılı sürecinin iptali ve mahrum kaldığı özlük haklarının ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İstanbul 10. Yönetim Mahkemesinin 22.02.2017 tarih ve E:2016/883, K:2017/361 sayılı kararında; davacının birinci olarak iş kontratının feshedildiği 21.10.2014 tarihinden sonra özel bir hastaneye çalışmaya başlaması sebebiyle bilgilerinin internet ortamına yüklenmesinin olağan olduğu, bu bilgilerin silinmemesinin hastanenin yanılgısı olduğu, davacının özel hastanede çalıştığı manasına gelmediği; davacıya hafta sonu muayene olduğu, lakin reçetenin öbür bir tabip tarafından imzalandığına dair yazılı hasta beyanına ait olarak; Mahkemenin orta kararı ile özel hastaneye davacının hangi periyotlarda hastanelerinde çalıştığının sorulduğu, özel hastane tarafından verilen yanıtta; . isimli hastanın davacıya muayene olduğunu belirttiği tarihlerde davacının hastanelerinde çalışmadığı, bu tarihte davacıya ilişkin resmi bir kayıt bulunmadığı, argüman olunan süreçlerde davacının imza ve kaşesinin bulunmadığı belirtilmiş olup, davacının hafta sonu hasta baktığına ait yazılı bir kanıt olmadığı göz önüne alındığında, hasta beyanına prestij edilemeyeceği; somut ve objektif münasebetleri ortaya konulmadan tesis edilen dava konusu sürecin, öğretim üyesi olan davacının, bilimsel özgürlüğünü, mesleksel garantisini zedelemesi, akademik faaliyeti aksatması nedeniyle hukuka uyarlık taşımadığı; hukuka karşıtlığı saptanan süreç nedeniyle davacının mahrum kaldığı tüm özlük haklarının iadesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline, davacının bu süreç nedeniyle mahrum kaldığı özlük haklarının davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi Kararının Özeti:
İstanbul Bölge Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesince; davacının kontratının feshine ait dava konusu sürecin mütevelli heyet lideri tarafından tesis edildiği, mütevelli heyetince kullanılabilecek bu yetkinin devredildiğine dair bir mütevelli heyet kararının belgede mevcut olmadığı; dava konusu sürecin, mevzuat uyarınca davalı üniversite mütevelli heyeti tarafından alınacak bir karar yahut bu heyetin yetkisini devretmek suretiyle yetkilendirdiği üniversite yöneticisi yahut bir komite tarafından tesis edilmesi gerekirken, bu prosedür işletilmeksizin mütevelli heyet lideri tarafından tesis edilen dava konusu süreçte yetki ögesi istikametinden hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf müracaatının reddine, İstanbul 10. Yönetim Mahkemesi kararının gerekçeli onanmasına karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacının ikinci bir işte çalışma yasağına alışılmamış davrandığının tespit edilmesi üzerine, mütevelli heyet liderinin oluru ile tesis edilen dava konusu fesih sürecinin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Sonucu prestijiyle hukuka uygun olan Bölge Yönetim Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ İSMİNE
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Dava; Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı İç Hastalıkları Anabilim Kolunda muhakkak periyodik iş kontratı ile öğretim vazifelisi hekim olarak vazife yapan davacının, üniversitenin bilgisi ve müsaadesi olmadan diğer bir hastanede misyon yaptığının tespit edildiğinden bahisle iş kontratının 18.04.2016 tarihi prestijiyle feshedilmesine ait Rektörlüğün 18.04.2016 tarih ve 5811 sayılı sürecinin iptali ve mahrum kaldığı özlük haklarının ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2547 sayılı Kanun ek 5. unsurunun 2. fıkrasında; ”Mütevelli heyet vakıf yükseköğretim kurumunun tüzelkişiliğini temsil eder. Vakıf yükseköğretim kurumlarının yöneticileri Yükseköğretim Konseyinin olumlu görüşü alınarak mütevelli heyet tarafından atanır. Mütevelli heyet; vakıf yüksek öğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilir. Yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile başka çalışanın mukavelelerini yapar, atamalarını ve misyondan alınmalarını onaylar, yükseköğretim kurumunun bütçesini onaylar ve uygulamaları izler, ayrıyeten vakıfca hazırlanan yönetmelik kararlarına nazaran öteki vazifeleri yürütür.” kuralı yer almıştır. 31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin ”Mütevelli heyet” başlığını taşıyan 20. unsurunun 1. fıkrasında, ”Vakıf yükseköğretim kurumunun en yüksek karar organı olan mütevelli heyet, vakıf yükseköğretim kurumunun hukukî kişiliğini temsil eder.” kuralı; birebir unsurun 4. fıkrasında, ”Mütevelli heyet, yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile öteki çalışanın mukavelelerini yapar, atamalarını, öğretim elemanı dışındaki çalışanın terfilerini ve vazifeden alınmalarını onaylar, yükseköğretim kurumunun bütçesini kabul eder ve uygulamaları izler.
Öğrencilerden alınacak fiyatları tespit eder. Ayrıyeten Yükseköğretim Heyeti’nin olumlu görüşü alınmak suretiyle vakıfça hazırlanan yönetmelik kararlarına nazaran öbür vazifeleri yürütür.” kuralı; ”Akademik organlar” başlığını taşıyan 21. unsurunda; ”Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar, devlet yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar üzere düzenlenir ve onların vazifelerini yerine getirir. Bu hususta mütevelli heyetin yetkileri gizlidir. Vakıf üniversiteleri ve yüksek teknoloji enstitülerinin yöneticisi rektör, vakıf meslek yüksekokulunun yöneticisi müdürdür. Rektör ve senatonun dört yıl için seçeceği bir profesör, Üniversitelerarası Şuranın üyeleridir.” kuralı yer almıştır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 2. hususunda “İdari süreçler hakkında yetki, hal, sebep, bahis ve gaye taraflarından biri ile hukuka karşıt olduklarından ötürü iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları”, idari dava cinsleri ortasında sayılmış, böylelikle, mahkemelerce idari sürecin yargısal kontrolü yapılırken, sürecin mevzuatla belirlenen makam yahut merci tarafından tesis edilip edilmediğinin araştırılacağı kurala bağlanmıştır.
Bir kamu vazifelisi, şura ya da organın yönetim ismine karar verebilme ve süreç tesis edebilme gücü olarak tanımlanan yetki, idari sürecin kurucu ögesi olup, yargısal kontrol yapılırken birinci evvel sürecin yetki ögesinin hukuka uygun olup olmadığı incelenmektedir. Bir kişi, şura ya da organın rastgele bir idari süreç bakımından yetkili kabul edilebilmesi için hukuka uygun biçimde görevlendirilmiş yani yetkilendirilmiş olması gereklidir. Yönetim hukukundaki yasallık prensibi yeterince, bir hukuk kuralı ile verilmeyen yetki kullanılarak tesis edilen süreç, hukuka muhalif olacaktır.
Yargı mercilerince yetki ögesinde sakatlık tespit edildiği takdirde sürecin öbür ögeler bakımından incelenmesine imkan bulunmamaktadır.
Bununla birlikte yetki ögesi, kamu sistemiyle ilgili olduğundan, idari yargı mercileri, kanun yolu incelemeleri dahil, davanın hangi safhası olursa olsun yetki ögesinde sakatlık tespit ettikleri takdirde sürecin iptaline karar vermek zorundadırlar.
Yüksek yargı içtihatlarında; yetki kurallarının dar ve kamu tertibine ait olması nedeniyle, yönetimin yetki kurallarına sıkı bir halde uymak zorunda olduğu, yetki kullanımının tercihe, keyfe ve takdire bağlı olmadığı, yetki kullanımındaki usulsüzlüklerin, işlev gaspı, yetki gaspı yahut yetki tecavüzü hallerini meydana getireceği, kural olarak yetkinin şahsen kullanılacağı, kanun tarafından oluşturulan yetki nizamının, tekrar kanun tarafından müsaade verilmediği sürece, yönetim yahut o yetkiyi kullanmak ile yükümlendirilmiş makamlarca değiştirilemeyeceği, yetki periyodunun Kanunun açıkça müsaade verdiği durumlarda yapılabileceği, bir makamın yetkisinin öteki bir bireye devredilebilmesi için yetki evresi konusunda da mevzuatla yetkili kılınması gerektiği, çünkü yasa koyucu tarafından aşikâr bir yetkiyi kullanma gücü ile donatılmış bir makamın, yasa koyucunun iradesi hilafına, kanunda açık bir düzenleme bulunmaksızın, bu yetkisini diğer bir makama devretmesinin, yetki devredilen makamı yetkili kılmadığı üzere, hem yetki periyoduna ait sürecin hem de bu metotla yapılan yetki periyoduna dayanılarak tesis edilen süreçlerin hukuka muhalif hale geleceği, yetkisiz kişi, konsey ya da organın yaptığı sürecin, sonradan yetkili makam tarafından kabul edilmesi yahut icazet verilmesi yoluyla o sürecin hukuka uygun hale dönüştürülemeyeceği, istikrarlı halde vurgulanmaktadır. 2547 sayılı Kanunun ek 5. unsuru gereği, vakıf yükseköğretim kurumunda görevlendirilecek yöneticiler ve öğretim elemanları ile öbür çalışanın kontratlarının yapılması, atamaları ve misyondan alınmalarının onaylanması mütevelli heyetince yapılacak olup; mütevelli heyet, vakıf yüksek öğretim kurumu yöneticilerine uygun gördüğü ölçüde yetkilerini devredebilecektir.
Yükseköğretim mevzuatında; mütevelli heyetin yetkilerini mütevelli heyet liderine devredebileceğine ait açık bir düzenleme yer almamaktadır. Bununla birlikte, mütevelli heyetin, yetkilerini mütevelli heyet liderine bölümü, heyetin fiilen işlememesi sonucunu doğuracağından, bu tarafta bir yetki bölümünün kabulüne imkan bulunmamaktadır.
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Mütevelli Heyetinin 16.03.2016 tarih ve 01/04 sayılı kararı ile akademik işçinin atanması ve atanmalarına ait kontratların imzalanmasına mütevelli heyet ismine mütevelli heyet lideri yetkili kılınmıştır. Dava konusu süreç ise mütevelli heyet liderinin olur’u ile rektör tarafından tesis edilmiştir.
Bakılan davada; davacının iş kontratının feshedilmesine ait dava konusu sürecin mütevelli heyetin onayı ile tesis edilmediği üzere mütevelli heyetçe kullanılabilecek bu yetkinin rektöre devredildiğine ait mütevelli heyet kararı da belgede bulunmamaktadır.
Her ne kadar; İstinaf Mahkemesince, dava konusu sürecin mütevelli heyetin yetkilendirdiği bir kurul tarafından tesis edilmesinin mümkün olduğu kabul edilmişse de, 2547 sayılı Kanunun ek 5. unsuru uyarınca, davacının iş kontratının feshedilmesine ait dava konusu sürecin, mütevelli heyet onayı ile yahut mütevelli heyetin yetkisini devrettiği vakıf yüksek öğretim kurumu yöneticisi tarafından tesis edilmesi gerektiğinden, yetki ögesi istikametinden hukuka ters olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda; İstinaf Mahkemesi kararının sonucu prestijiyle hukuka uygun olduğu anlaşılmıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 17.11.2017 tarih ve E:2017/1207, K:2017/2056 sayılı kararının üstte aktarılan MÜNASEBET ile ONANMASINA,
3. Temyiz yargılama masraflarının temyiz edenin üzerinde bırakılmasına,
4. Kesin olarak, 18.02.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
