Takvimler 20 Aralık 2021’i gösterirken, Türkiye’de iktisat literatürüne yeni bir kavram girdi: Kur Muhafazalı Mevduat, bir diğer deyişle KKM hesapları…
Dövizdeki süratli yükselişlerin yaşandığı bir süreçte ismi duyulan bu eser, kimi kısımlar tarafından faiz artırımına muadil bir araç olarak tanımlandı. O denli ki; KKM’nin tanıtıldığı andan itibaren kurda sert bir geri çekilme yaşandı. 20 Aralık 2021’de 18,37 ile tarihi doruğunu gören dolar/TL, eserin duyurulması ile 11,12 düzeylerine kadar geriledi. Böylelikle saatler içinde kurda yüzde 40’a varan düşüş kaydedildi.
KKM ile aslında TL varlıkların yeni bir döviz talebi yaratmayacak biçimde kıymetlendirilmesi temin edildi. Emel; dövize talebi azaltmak, kur getirisini garanti ederek TL varlıklarda kalmak ve böylelikle liralaşmayı teşvik etmek…
KKM hesapları hala değerli bir büyüklükte
Gelinen noktada, KKM hesapları hala değerli bir büyüklükte.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran, Kur Muhafazalı Mevduat ve Katılma Hesapları bu yılın başında 1 trilyon 415 milyar lira düzeyinde bulunuyordu. Bu sayı; 18 Ağustos ile başlayan haftada 3 trilyon 408 milyar lira ile tarihi doruğunu gördü. Bundan sonraki süreçte ise üst üste 4 hafta boyunca düşüş kaydetti ve 15 Eylül prestijiyle büyüklüğü 3 trilyon 307 milyar liraya indi. Pekala yaklaşık bir aylık süreçte KKM hesapları neden 100 milyar liraya yakın geriledi?
Cevap siyaset değişiminde kapalı. Türkiye’de bu yılın haziran başında yeni kabinenin açıklanması ile iktisat idaresi ortodoks siyasetlere süratli bir geçiş yaptı. Para ve maliye siyasetlerinde süratli bir sıkılaşma döngüsüne girildi. Faizler 4 toplantıda 21,5 puanlık artırımla yüzde 8,5’ten yüzde 30’a kadar geldi. Faiz artırım sürecinin başlaması ile aslında KKM hesapları da misyonunu tamamladı. Artık yeni maksat; piyasadaki fazla likiditeyi çekmek…
Asgari faiz koşulu ne manaya geliyor?
Tasarruf sahipleri için döviz cazip bir enstrüman olmaktan çıkarken, hal bu türlü olunca kur müdafaasına da gereksinim duyulmuyor. Kur müdafaa gündemden çıkınca, KKM’den geriye de standart mevduat hesapları kalıyor. Son periyotta yaşanan tam da bu. Merkez Bankası, bankacılık sisteminde TL mevduatların artmasını sağlayıcı düzenlemeleri devreye alıyor…
En son yapılan düzenlemede taban faiz zaruriliği kaldırıldı. Uygulamada birinci etapta, bankalar bu hesaplara siyaset faizinin 3 puan üzerinde azami faiz uyguluyordu. Lakin 31 Mart 2023’te üst hudut kaldırılmış, faiz oranının bankalar ve yararlanıcılar ortasında serbestçe belirlenebilmesinin önü açılmıştı. Gelinen noktada, taban koşul olan “politika faizi kadar getiri” de artık uygulanmayacak. Siyaset faizinin yüzde 30’a geldiği bir devirde, minimum kural Merkez Bankası’nın bankalardaki TL mevduat hissesini artırıcı adımları ile çelişen bir durum oluşturuyordu. KKM’de en az yüzde 30 getirinin sağlandığı bir ortam, vadeli TL mevduatlara geçişin teşviki açısından da bir sorun yaratacaktı. Münasebetiyle taban koşul ortadan kalktı, bankalar artık KKM hesapları için çok düşük getiri sunabilecek. Bu da daha yüksek faiz sunan vadeli TL mevduatların cazibesini artıracak.
Vadelide faiz oranları 1,5 ayda 14 puana yakın yükseldi
TCMB datalarına nazaran, bankalarda en yüksek tercih olan 1-3 ay vadeli mevduatlar için ortalama faiz yüzde 41,9 düzeyinde. Bu oran ağustos başında yüzde 27,8 düzeylerinde bulunuyordu. Bugünkü düzey prestijiyle haziran sonundaki mevduat faizi oranları yakalanmış durumda.
Gelecek devirde tasarrufların vadeli TL hesaplarında değerlendirilmesini sağlayacak uygulamaların devam etmesi bekleniyor. Bu da vadeli mevduat faizlerinde bir ölçü daha artış beklentisini gündeme taşıyor.
Belgin Yakışan Memnun – TRT Haber
