Dünya’dan Hamide Hangül’ün haberine nazaran; Fahiş fiyat artışları ve arz yetersizliği ile barınma sorunu adeta çıkmaza girdi. Her yıl yaklaşık 800 bin konut gereksinimine rağmen, krediye erişim zorluğu ve inşaat maliyetlerindeki artış yeni konut üretimini yılda ortalama 400 bin adetle sınırladı. Konut üretimi, talebi karşılamayınca fiyat istikrarı bozuldu.
Satılık fiyatlarının 8-10 milyon liralara fırlaması kiralıklara yöneltince, bu sefer da kira fiyatları uçtu. Son 3 yılda 2-3 bin lira olan kiralar 15-20 bin, hatta 30 bin liraları aştı. Fiyatların büyük bir süratle tırmanması ve krediye erişim zorluğu, konut sahipliğini de etkiledi.
Kiracılık arttı, konut sahipliği azaldı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) en son, geçen yıl aralıkta açıkladığı 2021 yılı sonuçlarına nazaran, Türkiye’de 23,4 milyon hanenin 15 milyon 384 bini kendi sahip olduğu meskeninde oturuyor.
Yaşadığı konut için 7 milyon hane ise kira ödüyor. Yeniden TÜİK, bu yıl haziran ayında açıkladığı 2022 istatistikleri, konut sahipliği oranının düştüğünü ortaya koydu.
Buna nazaran, Türkiye’de mesken sahipliği oranı son 10 yılda yüzde 60,9’dan yüzde 56,7’ye gerilerken, kiracılık oranı yüzde 20’den yüzde 27,2’ye yükseldi. TÜİK’in, tıpkı istatistikinde 26,5 milyona ulaşan hanehalkı ve kiracı oranı üzerinden hesaplandığında ise kiracı sayısının yaklaşık 7,5 milyona yaklaştığı hesaplandı.
Yüksek maliyette aylık taksit 70 bin liraya çıkıyor
Fahiş fiyatlar ve krediye erişim zahmeti satışları da etkiledi. Bu yıl konut satışları ağustosta, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 1,1, birinci 8 ayda yüzde 15 düştü. Finansman zorluğu da konuta erişimi kısıtlıyor. Bugün ekspertiz bedeli 5 milyon liralık bir konutta bulunabilecek kredi 1-2 milyon lira. Bu da cepte 3 milyon lira peşinatın hazır olması demek.
Ortalama 2 milyon liralık bir kredide ise faizlerin yüzde 3,5’lara kadar çıkması karşısında konut kredisinde aylık taksitler 60-70 bin lira düzeyinde. Bu ortamda, hükümet yetkililerinin birinci meskenini alacaklara yüzde 1,2 faiz ve 180 ay vadeyle konut kredisi kampanyası sinyali ise bölümde umut oldu.
Ev sahipliği süratle artar
KONUTDER Lider Yardımcısı ve Ege Yapı İdare Heyeti Lideri İnanç Kabadayı, şu değerlendirmelerde bulundu: “Kredili konut satışlarının 2022 yılından beri toplam satışlar içindeki hissesinin düşüş gösterdiği bu süreçte; Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yakın vakitte açıkladığı yüzde 1,20 faiz, 180 ay vade ile birinci meskenini alacak olan şahıslara bir kampanya düzenlenmesi ve banka iş birliğinin bu noktada devrede olması son yıllarda düşen mesken sahipliği oranının tekrar üst taraflı ivme kazanmasını sağlayacaktır.
Diğer taraftan aile üyelerinden birine ilişkin konutu olan ve yeni bir konuta yatırım yapmak isteyen alıcıların konut kredisi kullanım yüzdesi dairenin fiyatına nazaran yüzde 25 düzeylerine kadar düşürüldü. Lakin bu kriterlere sahip alıcıların 1.el konut alımında piyasa şartlarında kredi kullanabilmesine müsaade verilmesi kesimin nitelikli konut gereksinimini karşılamaya devam etmesi için kıymetli olduğunu düşünüyorum.”
Teslime yakın projeler de dahil edilsin
Karmar Aş İcra Şurası Lideri Emrullah Yedikardeş gayrimenkul bölümünde gözlerin ekim ayında açıklanacak olan ve birinci meskenini alacak olanlara uzun vadede düşük faizli konut fırsatı sunacak pakete yöneldiğini söyledi. Emrullah Yedikardeş, paketin TÜİK datalarına nazaran 7 milyonu bulan kiracıların konut hayallerine takviye olmasının beklediğini belirtirken, tıpkı vakitte yüksek kredi oranlarından ötürü durulan bölümün canlanmasını da sağlayacağını açıkladı.
Emrullah Yedikardeş “Ancak uygun faiz imkanının yalnızca yeni başlayan projelere değil, teslimi yaklaşan projelere de uygulanması gerektiğini, bunun hem kirasını hem taksidini ödemesi gereken alıcılara gerçek bir kolaylık sağlayacağını düşünüyorum” dedi. Kredilerin mesken alacak olanlar için en kıymetli finansman olduğunu ve belirten Emrullah Yedikardeş, açıklanacak bu cazip paketin yıllardır düşen mesken sahipliği oranlarının yükselmesine katkı sağlayacağına inandıklarını açıkladı.
Bitmiş projelerde satış hızlanır
İnsay Yapı İdare Şurası Lideri İhsan Çulhalık: “Kampanya, bölümü katiyen olumlu tesirler. Bilhassa bitmiş projelerin süratli satışı olur. Devam eden projeler için ise moral olur. Kiraların düşmesini düşünmek için erken olduğunu düşünüyorum. Lakin kira artışının önlenmesinde az da olsa katkısı olacaktır. Kampanya uygulanabilirse; kampanya kurallarına uyan ve geliri kâfi olan çok sayıda kişinin faydalanacağını düşünüyorum.”
Riskli yapı stokunu da azaltır
Aşçıoğlu İdare Heyeti Lideri İrfan Aşçıoğlu, “Sosyal devlet anlayışı ile birinci meskenini alacak dar gelirliye, kamu bankaları üzerinden düşük faiz ve uzun vade imkanı ile kredi fırsatı epey sevindirici bir haber. Toplumsal konut üretiminde ve kredi dayanağında, afet riski yüksek bölgelere/binalara öncelik verilmesinin, riskli yapı stoğunun azalmasına katkı sağlar. Bir başka taraftan toplumsal sorumluluk şuuru ile özel kesim de işin içine dahil edilmeli ve geliştiricileri arza teşvik edecek kredi teşvik paketleri ile kentsel dönüşüm hızlandırılmalı diye düşünüyorum” dedi.
