Yüksek enflasyon ortamında işletme sermayesi gereksinimi her geçen gün artan, buna rağmen finansmana erişimi kısıtlı firmalar için işin sürdürülebilirliği önemli tehdit altında. Yüksek maliyetine karşın yılın 9 ayında alınan konkordato süreksiz mühlet kararı sayısı 288’e ulaştı. Dokuma ve sıhhat en riskli kesimler. Bu devirde ayrıyeten 18 bin 481 firma kapanırken, tasfiye müracaatları da 20 bine dayandı.
Pandemiden bu yana işletme sermayesi muhtaçlıkları yüksek enflasyonun tesiriyle katlanan firmalar için tehlike çanları daha şiddetli çalıyor. Kredi musluklarının tam olarak açılamaması nedeniyle firmaların finansman idaresi giderek zorlaşırken, son periyotta piyasadan çok sayıda konkordato haberi gelmeye başladı. Bir konkordato sürecinin ortalama maliyeti 3 milyon TL. Her ne kadar maliyeti çok yüksek olsa da şu sıralarda çok fazla şirketin gündeminde konkordatonun yer aldığı belirtiliyor. Yanı sıra kurulan şirket sayısındaki düşüşe karşın, kapanan ve tasfiye kararı alan şirket sayısındaki artışın sürmesi ile icra ve ifl as davalarındaki artış geleceğe dönük olumsuz sinyaller veriyor. Dokuma ve sıhhat hizmetleri kesiminde risk artarken, iş dünyası son periyotta artan nakdî sıkılaşma siyasetlerinin ‘piyasanın sağlığı’ gözetilerek yapılması gerektiğini savunuyor.
En fazla “kesin mühlet” kararı inşaatta
Konkordatotakip.com’un Basın İlan Kurumu istatistiklerinden İKTİSAT için derlediği bilgilere nazaran, 2023’ün 9 ayında konkordato süreksiz mühlet kararı verilen evrak sayısı 288 olurken, kesin mühlet kararı verilen evrak sayısı ise 241 oldu. Bu periyotta 281 firma için konkordato reddi kararı verilirken, 41 firma için de ifl as kararı verildi. Mahkemenin verdiği süreksiz mühlet kararı, konkordato için birinci müracaat manasına geliyor. İfl as ertelemenin kaldırıldığı 2018 yılında konkordato süreksiz mühlet kararı sayısı 1384 iken, 2019’da 1391, 2020’de 419, 2021’de 451, 2022 yılında ise 404 olarak gerçekleşmişti.
Bu yıl içinde süreksiz mühlet kararı verilen firmaların dallara nazaran dağılımına bakıldığında, en fazla risk altında bulunan dallar ortaya çıkıyor. Buna nazaran, listede 35 firma ile dokuma başı çekiyor. Dokumacılığı 29 firma ile inşaat izlerken, sıhhat hizmetlerinden 12, tıbbı ekipman ve medikal eserlerden de 8 firmanın süreksiz mühlet kararı aldığı görülüyor. 2018’den bu yana konkordatoda kesin mühlet kararı verilmiş firmalara bakıldığında, 371’inin inşaat kesiminde yer aldığı, dokumacılık dalında kesin mühlet almış firma sayısının da 175 olduğu görülüyor. 2018’den bu yana en fazla kesin mühlet kararı verilen öbür kesimler ise sırasıyla giysi, akaryakıt istasyonları ve besin.
Tasfiyeler yüzde 27 arttı
Konkordato müracaatlarının yanı sıra şirket tasfiyelerinde de artış yaşanıyor. TOBB’un her ay açıkladığı kurulan ve kapanan şirket istatistiklerine nazaran, Ocak-Eylül 2023 devrinde kurulan şirket sayısı, bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 5,1 düşüşle 94 bin 482’ye inerken, kurulan şahıs firması sayısı yüzde 23 oranında azalarak 14 bin 695’e indi. Yeni şirket kuruluşundaki ivme kaybının tersine kapanan şirketlerde bilhassa de tasfiye kararlarında tırmanış kelam konusu. Buna nazaran yılın 9 ayında kapanan şirket sayısı yüzde 0,1 üzere ihmal edilebilir bir artışla 15 bin 268 olurken, kapanan şahıs firması sayısı yüzde 18 artışla 18 bin 481 olarak gerçekleşti. Bu devirde tasfiye kararı sayısı ise yüzde 27 artışla 19 bin 770 oldu.
Öte yandan icra ve iflas belgesi kararlarında da bu sene hareketli bir periyot yaşanıyor. Bu yılın 9 ayında icra dairelerine gelen icra (esas) ve iflas evrak sayısı 11 milyon 67 bin 564 olurken, devam edenlerle bir arada toplam evrak sayısı 21 milyon 696 bin 482 oldu.
Finansal sıkışıklığa giren halka arzı da masaya alıyor
Konkordato komiserliği ve konkordato avukatlığı yapan İstanbul Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Dr. Türkay Özdemir, EKONOMİ’ye son devirde artan konkordato müracaatlarını kıymetlendirdi. Konkordato müracaatlarında yine artışa gidildiğine yönelik piyasa izlenimlerini paylaşan Özdemir, “Mahkemelerdeki belge sayısındaki artıştan fazla konkordato süreci çalışması yapan şirketlerde artış olduğunu duyuyoruz. Bu mevzuyu gündemine alan çok firma var. Son periyotta başarılı olan konkordatolar da şirketlerin ilgisini çekiyor. İzlenimlerimize nazaran, bilhassa şahıs şirketlerinin müracaatlarında artış olacak üzere görünüyor” dedi. Konkordato sürecini başarılı ile atlatanların önlerinin açık olduğunu söyleyen Özdemir, toplam müracaatlar içinde konkordato alanların oranının yüzde 60 civarında olduğunu, bunların da yarıya yakınının süreci muvaffakiyetle tamamladıklarını kaydetti. Özdemir, “Şirketler konkordato ile birlikte halka arzı da bir alternatif olarak değerlendiriyorlar. Battı batacak diye konuşulan şirketlerden kimilerinin halka arz ile kendini kurtarabildiğini duyuyoruz” sözlerini kullandı.
Tekstil kesimi öncü alarm veriyor
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Jak Eskinazi, bilhassa son devirde dokumacılık dalında dikkat çeken konkordato müracaatlarıyla ilgili olarak, “Tekstil bölümü her vakit öncü alarmları verir. Biz alarm verdik mi sonrasında başka dallar de alarm vermeye başlar. Şu an her kesimde külfet var. Reeskont kredisinde maliyet düşse de ticari kredilerde hala yüksek faiz var. Şirketlerin elinde sermaye kalmayınca borçların ödenmesi zorlaşıyor. Kaideler çok zorlaştı. Aslında firmalar buraya kadar çok yeterli dayandı. İşte enflasyonun en büyük ziyanı da bu, firmaları adeta kemiriyor” diye konuştu.
Kamuya çalışan müteahhit risk altında İnşaat
Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Lideri Tahir Tellioğlu, inşaat dalında daha çok kamuya iş yapanların konkordato riskine daha yakın olduklarına dikkat çekerek, “Son 1-2 yılda oluşan çok maliyet artışlarına karşın kamu tıpkı oranda fiyat artışı yapmayınca firmalar önemli boyutta etkilendi. Son 1 yılda 8-10 bin ortası firma ya yasaklandı ya da battı. Şayet bu noktada kamu müteahhitleri için bir fiyat farkı güncellenmesi ya da düzgünleşme kuralları oluşturulmazsa bu batak biraz daha artar. Bu noktada dalım kamu müteahhitleriyle ilgili talebi sicil aff ı ve fesih hakkıdır. Özel dal kamuya nazaran daha disiplinli. Lakin piyasa bu halde devam ederse özel bölüm de ne kadar dayanabilir bilemiyoruz” dedi.
Sıkılaşma siyasetleri dikkatli uygulanmalı
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Ali Bahar, şu anda hem Türkiye’nin etrafında değerli jeopolitik gelişmelerin yaşandığını hem de Çin’deki yavaşlama ve Euro Bölgesi’ndeki daralma kaynaklı problemlerin iktisat için risk oluşturduğunu kaydetti. Bahar, “Tüm bunların yanında bir de nakdî sıkılaşmanın ağır halde uygulanmasının şirketler için olumsuz sonuçları olacağı konusunda ikazlarımız olmuştu. Bu sıkılaşmanın şirket kapanışlarına ve konkordatolarda artışa neden olabileceğine de dikkat çekmiştik. Şu an o ikazların vaktinin geldiğini düşünüyoruz. Önümüzdeki süreçte sıkılaşmanın hakikat halde gelişmesi ve şirketlerin sürdürülebilirliği için tedbir alınması gerekiyor” diye konuştu.
Merve YİĞİTCAN – Ekonomim
