Otomotiv bölümünde işler zıdda döndü. Pandemide çip kriziyle birlikte başlayan araç bulamama sorunu yerini biriken stoklara bıraktı. Markalar stok eritmek için kampanya yarışına girerken, talebin yavaşlaması ve kurun stabil kalmasıyla “sıfır kilometre araçlar” pandemiden bu yana birinci defa aylık bazda artırım görmedi. Sıfır araçlara nazaran çok daha keskin bir talep düşüşüyle karşı karşıya olan ikinci el pazarında ise hem satışlar hem fiyatlar özgür düşüşe geçti. EKONOMİ’ye konuşan dal temsilcileri, otomotivde asıl kaybın 2024’te yaşanacağına işaret ediyor.
Otomobilin tekrar “yatırım aracı” na dönüşmesiyle yılın birinci yarısında satışlar rekor kırmış, bayilerde uzun sipariş kuyrukları oluşmuştu. Krediye erişim sorunu yaşanması nedeniyle satışların yüzde 90’a yakını peşine dönmüştü. Fakat bakanlığın aldığı tedbirlerle birlikte pazarda istikrarlar değişti. ‘Al-sat’çıların piyasadan çekilmesiyle bayiler gerçek alıcının peşine düştü. Lakin finansman sorunu ve alım gücünün düşmesine paralel olarak gerçek otomotiv alıcısının talebinde keskin bir daralma yaşanınca olağan periyotta en fazla satışın yapıldığı son çeyrekte stokla yakalanan markalar kampanyalara yöneldi.
Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, talepteki düşüşün kampanyalarda artışa neden olduğunu tabir ederken, firmaların stok eritmeye çalıştığını söyledi. Kılıçer, “Talebin yüksek olduğu vakitte yapılan tedarik planlamaları revize ediliyor ya da kampanyalarla eritilmeye çalışıyor” dedi. Kılıçer fiyatlara yönelik olarak da “Kur çok büyük değişikliğe uğramadığı için fiyat artışı olmadı” görüşünü paylaştı.
“Bireyselde çok iptal var”
Renault MAİS Genel Müdürü Berk Çağdaş, kişisel alımlarda yaşanan iptallerin arttığına dikkat çekerek, piyasadaki son gelişmelere yönelik EKONOMİ’ye şu bilgileri verdi: “Son çeyreğe girdik. Araba ve tüketici kredileri gerek azamî vade kuralı, gerek faiz oranı gerekse de limit hududu manasında kişisel alıcının işine yaramıyor. Bu sebeple almaktan vazgeçen, başvurusunu iptal eden çok müşteri var. Markalar da stok taşımamak ve kısa vadede likit olmak için kampanya düzenliyor ki bu stok ve likidite idaresi açısından uygun.” Çağdaş, fiyatlara yönelik olarak da “Markalar kurun belli bir jenerasyonda dalgalanmasına nazaran fiyat belirledikleri için, nesil içindeki salınımlarda fiyat değiştirmeye gerek olmuyor. Fakat bilhassa Euro kurunun üst hareketlenmesi ve 30.00 TL’yi geçmesi artırımları getirebilir” dedi.
“Filo hissesi eski düzeye gelebilir”
Skoda Türkiye Genel Müdürü Zafer Başar, arzın artmasıyla filocuların toplam satışlardan aldığı hissesi geri kazanabileceğine işaret ederek, şunları kaydetti: “Yılın ikinci yarısından itibaren MB bankasının siyaset faizlerinde başlatmış olduğu artışın tesiriyle piyasadaki likiditenin her geçen gün daha da ehemmiyet arz ettiği bir periyoda giriyoruz. Bununla birlikte tüketicilerin yılın birinci yarısındaki alım taleplerinde etken olan enfl asyona nazaran cazip kredi faiz oranlarının artık istikrar noktasına yaklaşmasıyla birlikte arabaya erişimi kolaylaştırmak için kampanyaların Ekim ayında bölümde ağır bir formda başlaması bunun kıymetli bir göstergesi. Bu bağlamda Eylül ayı sonuna kadar rekor kıran pazarı oluşturan talep ortamının kampanyalar ile hala devam ettirilebildiğini alandan aldığımız geri dönüşlerle görüyoruz. Filonun pazar hissesi bilhassa pandemi sonrasında baş gösteren tedarik dar boğazlarından dolayı gerilemeye devam etti. Arz talep istikrarının istikrara oturduğu sınıfl arda filo satışlarının da tekrardan geçmiş devirdeki satış hissesini yakalaması olasıdır. Ülkemiz kişi başına düşen araç sahiplik durumuna bakıldığında nüfusuna nazaran büyük bir potansiyeli barındırıyor. Bu nedenle hem üreticilerin hem de distribütörlerin de eforlarıyla pazardaki talebi güçlü kılacak ve düzgün bir hacim yaratacak aksiyonlar önümüzdeki devirde de devam edecektir.
İkinci elde fiyat, 20 günde %9 düştü
Otomotiv bilgi tahlil şirketi Cardata’nın CEO’su Hüsamettin Yalçın da sıfır kilometre araç piyasasında kampanya furyasının başladığına vurgu yaparak, bu durumun fiyatlara da yansıdığını söz etti. Yalçın, “Sıfır kilometre araç fiyatlarında son bir ayda rastgele bir artış yok. Hatta sıfır kilometre araçlarda ortalamada 0,19’luk bir düşüş var” dedi. Hüsamettin Yalçın, ikinci el araç fiyatlarında ekim ayının 20 günlük diliminde yaklaşık yüzde 9’luk bir azalma olduğunu söz ederek, “İkinci el araç satışları çok makus gidiyor. Birçok bayi ve esnaf stokta yakalandı. Hasebiyle şu anda istedikleri üzere ikinci el araç satamıyorlar” diye konuştu.
Online ilan sayısı milyona dayandı
Sadece galerilerin değil, kişisel kullanıcıların da araçlarını satmakta zorlandığını söz eden Yalçın, “En büyük ilan sitesinde araç ilan sayıları yaklaşık 1 milyona ulaşmış durumda. Bu demek oluyor ki, kişisel kullanıcılar da araçlarını satıp TL’ye dönmek istiyorlar. Lakin satmakta zorlanıyorlar” dedi. Mevduat faizlerinin artmasıyla TL’ye bir kayış olduğunu tabir eden Yalçın, “İnsanlar araba fiyatlarının artık daha fazla artmadığını görünce muhtemelen mevduata yöneliyorlar. Ortadoğu ve Ukrayna’da yaşanan savaşların yarattığı belirsizlikler de kelam konusu. Öbür yandan otomotiv kredilerine erişim zorluğu devam ediyor” açıklamasını yaptı.
Sektör yetkilileri, daha ulaşılabilir olan yerli araçlara ilgininin devam ettiğini lakin, yüksek donanımlı ya da üst segment araçlarda talebin çok yavaşladığını belirtti.
“2024’te %30 azalma şaşırtmaz”
Nissan, Renault, Dacia, Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen bayiliğini yapan Gülan Otomotiv İdare Heyeti Lideri Alp Gülan, talepteki yavaşlamaya dikkat çekerek, “Al-sat’çılar çıkınca kişisel alımlarda önemli bir talep daralmasıyla karşı karşıyayız. Krediye erişim sorunu ve alım gücünün düşmesine paralel sipariş iptalleri artıyor. Bayiler sıfır faiz ve takas kampanyalarıyla tüketiciyi desteklemeye çalışıyor” dedi. Talepteki yavaşlamaya karşın ekim ayında satışların 100 bini bulması bekleniyor. Alp Gülan, bunda filo satışlarının tesiri olacağını tabir ederek, “Bireysel taraf yavaşlayınca filo şirketlerine fırsat doğdu. Bu nedenle satışlarda daralma olmayacaktır. Başka yandan bekleyen bir talep de vardı” diye konuştu. Gülan, sıfır kilometre araçlarda talepteki daralmanın satışlara asıl tesirinin 2024 yılında hissedilmesini beklediklerini belirterek, “2024 yılında pazarda yüzde 30’a varan bir daralma beni şaşırtmaz” dedi.
Şimdi al Mayıs 2024’te ödemeye başla
Talebin yavaşladığı otomotiv piyasasında finansman kampanyaları hızlandı. Firmalar stok artışını önlemek ve satışı artırmak için peşin indirimi ya da katkı hissesi onaylı kredi kampanyalarına yöneliyor. Renault, Hyundai, Volkswagen üzere birçok firma kredi, takas takviyesi ve nakit indirim üzere kampanyalara başladı. ‘Sıfır faiz’, ‘şimdi al 6 ay sonra öde’, ‘şimdi al Mayıs 2024’te öde’, ‘ÖTV muafiyetli fiyat’ üzere çok sayıda farklı kampanya seçeneği sunuluyor. Kampanyalarda indirim fiyatı 180 bin TL’ye kadar çıkıyor.
Aysel YÜCEL / Ekonomim
