657 sayılı Kanunun “cezai kovuşturma ile disiplin kovuşturmasının bir ortada yürütülmesi” başlıklı 131’inci hususunda yapılan düzenlemeye nazaran;
” Birebir olaydan ötürü memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez.
Memurun ceza kanununa nazaran mahküm olması yahut olmaması halleri, ayrıyeten disiplin cezasının uygulanmasına mani olamaz.
160 sayılı Devlet İşçi Dairesi Kurulması Hakkında Kanunun 4 üncü hususunda sayılan kuruluşlarda çalışan işçi hakkında; misyondan doğan yahut vazifesi sırasında işledikleri hatalarla şahsî hataları sebebiyle Cumhuriyet savcıları yahut sorgu hakimlikleri yahut Memurun Muhakematı Hakkında Kanun uyarınca yetkili heyetlerce yapılan soruşturma sonunda düzenlenen takipsizlik, meni muhakeme, iddianame, talepname yahut gereği muhakeme karar suretleri ile ilgili mahkemelerce verilen mutlaklaşmış karar suretleri bu işçinin bağlı olduğu bakanlık yahut kurum yahut kuruluşa gönderilir.”
657 sayılı Kanunun “ceza kovuşturması sırasında misyondan uzaklaştırma” başlıklı 140’ncı unsuruna nazaran;
” Haklarında mahkemelerce cezai kovuşturma yapılan Devlet memurları da 138 inci unsurdaki yetkililer tarafından vazifeden uzaklaştırılabilirler.”
657 sayılı Kanunun “disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller” başlıklı 125’inci hususunun son fıkrasına nazaran;
” Üstte yazılı disiplin kovuşturmasının yapılmış olması, fiilin genel kararlar kapsamına girmesi halinde, sanık hakkında ayrıyeten ceza kovuşturması açılmasına mahzur teşkil etmez.”
Yukarıda yer alan düzenlemeler dikkate alındığında; ceza kovuşturması disiplin kovuşturmasına tesir etmez. Memur hakkında, disiplin soruşturmasının yapılmış olması, fiilin genel kararlar kapsamına girmesi halinde, sanık hakkında ayrıyeten ceza kovuşturması açılmasına mahzur teşkil etmez. Ceza kovuşturmasının başlaması da disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanunlarına nazaran mahküm olması yahut olmaması halleri, ayrıyeten disiplin cezasının uygulanmasına mahzur değildir. Birebir olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktirmemekte, memurun ceza kanununa nazaran mahküm olması yahut olmaması, ayrıyeten disiplin cezasının uygulanmasına mani teşkil etmemektedir. Disiplin hukuku, ceza hukukundan bağımsızdır. O nedenle, soruşturmaya yetkili amir, hakkında ceza kovuşturması açılmış bir fiilden ötürü, disiplin soruşturması açılmasına karar verebileceği üzere karar vermeyebilir de. Keza bir fiil hakkında ceza kovuşturmasında takipsizlik kararı verilirse yahut yargılama sonucunda sanık beraat etse bile, sanık memur hakkında disiplin soruşturması açılabilir. Zira bir fiil ceza hukuku bakımından cürüm oluşturmasa bile, disiplin hukuku bakımından cürüm oluşturabilir.
Konu ile ilgili genel kural, disiplin soruşturması ile ceza kovuşturmasının birbirinden bağımsızlığı prensibidir. Bu prensip üstte bahsedilen kanun hususlarında açıkça düzenlenmiştir. Kanunun 125/son unsurunda “ceza kovuşturmasının bağımsızlığı”; Kanunun131’inci unsurunda “disiplin soruşturmasının bağımsızlığı” prensibi kabul edilmiştir.
Konu hakkında;
Danıştay Sekizinci Dairenin bir kararında (T: 26.01.2005, K: 2005-238, E: 2004-3157) özetle; 657 sayılı Kanunun 131’inci hususuna nazaran memurun Ceza Kanununa nazaran mahküm olması ya da olmamasının disiplin cezasının uygulanmasına mani teşkil etmeyeceği, disiplin kararları bakımından memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelikte ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunduğu anlaşılan davacıya isimli yargıda kabahat sayılan fiili nedeniyle kanıt yetersizliğinden beraat etmiş olduğuna bakılmaksızın devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesinde hukuka terslik bulunmadığı;
Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası’nın bir kararında özetle (T: 04.02.2010, E: 2006/1045, K: 2010/134); lise öğretmeni olan davacı hakkında disiplin amiri olan okul müdürü tarafından hem soruşturma yapılıp hem de ceza verilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı;
Danıştay Onikinci Dairenin bir kararında ise (T: 04.02.2011, E: 2010/64, K: 2011/474) özetle; disiplin soruşturması ve yargılaması, ceza soruşturma ve kovuşturmasından bağımsız ve başka olduğundan ceza yargılamasında kullanılamayan yahut kullanılmayan bir kısım kanıtların disiplin soruşturması ve yargılamasında kullanılmasında hukuka karşıtlık bulunmadığı;
Danıştay Onikinci Dairesinin bir kararında özetle (T: 16.05.2013, E: 2010/1494, K: 2013/4059); ceza mahkemesince kanıtların takdiri ve hatanın niteliği tarafından yapılan değerlendirmede uygulanan prensip ve kurallar, disiplin hukuku açısından uygulanan kurallardan farklı olduğundan, birebir hata ile ilgili olarak ceza mahkemesince, kabahatin sanık tarafından işlendiğinin sabit olmadığı (delil yetersizliği) gerekçesiyle verilen beraat kararlarının disiplin hukuku açısından bağlayıcı olmadığı, bu nitelikteki beraat kararının disiplin cezası uygulanmasına mahzur oluşturmayacağı,
Yönlerinde karar tesis ettirilmiştir.
Bununla bir arada Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 10.06.2022 tarih ve 3842049 sayı ile birebir minvalde vermiş olduğu görüşü de bulunmaktadır.
Sonuç olarak; tıpkı olaydan ötürü memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olmasının disiplin kovuşturmasını geciktiremeyeceğini ve memurun ceza kanununa nazaran mahküm olması yahut olmaması halleri disiplin cezasının uygulanmasına mahzur teşkil etmeyeceğini değerlendirmekteyiz.
