5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “zabıtanın vazife ve yetkileri” başlıklı 51’inci unsurunun dördüncü fıkrasına nazaran;
” Zabıta çalışanının çalışma mühleti ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma müddet ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak formda düzenlenir. Belediye zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışanlara, fazla mesai fiyatı olarak yılı bütçe kanununda belirlenen üst sonu aşmamak kaydıyla belediye meclisi kararı ile tespit edilen maktu meblağ ödenir.”
7427 sayılı 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu’nun (K) cetvelinin “Fazla Çalışma Ücreti” başlıklı III. Kısmı’nın “Aylık Maktu Fazla Çalışma Ücreti” başlıklı (B) kısmında, belediyelerde vazifelerinin niteliği gereği 657 sayılı Kanunda belirtilen çalışma mühlet ve saatlerine bağlı olmaksızın zabıta hizmetlerinde fiilen çalışan işçiye (destek hizmeti yürüten işçi hariç) belediye meclis kararı ile tespit edilen meblağda fazla çalışma fiyatının maktuen ödeneceği,* vazifenin yapılması sırasında yahut vazifeden ötürü yaralanma ve sakatlanma hallerinde tedavi müddetince, bir yılda 30 günü geçmeyen hastalık müsaade müddetlerinde, yurt içinde yapılacak hizmet içi eğitime katılma ve süreksiz misyonlu olarak bulunma durumlarında ödenmeye devam olunacağı, öteki hallerde ise fiilen çalışıldığı sürece ve bu müddet ile orantılı olarak ödeneceği belirtilmiştir.
*Maktu fiyat, K cetvelinde belirtilen üst sonu aşmamak üzere belediye meclis kararı ile belirlenir. Meclis kararı ile belirlenen maktu meblağ yeniden belediye meclis kararı olmaksızın üst hudut aşılmamak üzere artırılamaz.
Sayıştay Temyiz Konseyinin bir kararında (Tutanak No: 37635, Tarih: 17.09.2013); takımı zabıta işçisi olmakla birlikte zabıta hizmetlerinde fiilen çalışmayan çalışana, maktu fazla çalışma fiyatı ödenmesinin mümkün olmadığı, fiilen zabıta hizmetlerinde çalışmayan işçiye, zabıta misyonunu fiilen yürüten işçi için öngörülen aylık maktu fazla çalışma fiyatı ödenmesi suretiyle kamu ziyanına sebebiyet verildiği gerekçesiyle tazmine hükmolunduğu formunda karar kurulmuştur.
Sayıştay 6. Dairesinin bir kararında (Yılı:2021, Karar No:904, İlam No:97, Tutanak Tarihi 30.03.2023); zabıta müdürlüğünde misyon alan fakat takviye hizmetleri yürüten işçiye ve Paklık İşleri Müdürlüğünde vazife yapan çalışana maktu fazla çalışma fiyatı ödenmesi suretiyle .-TL kamu ziyanına neden olunduğu istikametinde karar kurulmuştur.
Sayıştay 7. Dairesinin bir kararında (Yılı:2021, Karar No:573, İlam No:96, Tutanak Tarihi 23.02.2023); fazla çalışma fiyatı ödenebilmesi zabıta hizmetinde fiilen çalışmış olmaya bağlı olduğu, zabıta amiri takımında bulunsa da fiilen zabıta hizmetlerini icra etmeyen çalışanın bu ödemeyi hak etmesinin mümkün olmadığı, kelam konusu işçinin Zabıta Müdürlüğüne bağlı bir ünitede görevlendirilmiş olmasının bu durumu değiştirmeyeceği, kıymetli olan zabıta hizmetinin fiilen yerine getirilip getirilmediği, ayrıyeten toplam kamu ziyanına ödenen vergilerin de dahil olduğu, lakin ilgiliden tahsilat yapılması durumunda bahse bahis çalışanın ilgili vergi dairesinden ismine ödenmiş vergileri geri isteme hakkının mevcut olduğu tarafında karar kurulmuştur.
Danıştay İkinci Dairesi tarafından verilen bir kararda (T:23.02.2022, E:2021/18587, K:2022/753); belediyede zabıta memuru olarak vazife yapan davacı tarafından, Kırsal Hizmetler Müdürlüğüne memur olarak atanmasına ait sürecin iptal edilmesi üzerine geriye dönük olarak alacağı mali haklara maktu fazla çalışma fiyatının de eklenmesi gerektiğine hükmedilmiştir. Kararda şu konular vurgulanmıştır. Hukuka karşıtlığı yargı kararıyla saptanarak iptal edilen süreç nedeniyle fiilen bu misyonu yapamadığı açık olan davacıların, bu süreç sonucu uğradığı ziyanların davalı idarece tazmini, Anayasa kararı gereğidir. Bu nedenle, ilgililerin “fiilen” çalışamaması hukuka ters bulunan süreçten kaynaklandığından ve iptal edilen hukuka alışılmamış süreç sonucu tüm maddi hakların ödenmesi Anayasa kararı ve yönetim hukuku unsuru gereği olduğundan, aylık maktu fazla çalışma fiyatının de mahrum kalınan bir nakdî hak olarak, uğranılan ziyana karşılık idarece tazmini gerektiği açıktır.
Bu açıklamalara nazaran; maktu fazla çalışma fiyatı ödenmesi işçinin fiilen zabıta hizmeti yürütmesine bağlanmış olup, zabıta memuru takımında bulunmakla birlikte fiilen zabıta hizmeti yürütmeyen/zabıta vazifesini fiilen icra etmeyen yahut zabıta ünitesinde olduğu halde dayanak hizmeti yürüten çalışana maktu fazla çalışma fiyatı ödenmesi mümkün görülmemiştir.
