Endometrium (Rahim içi) kanseri Türkiye’de ve gelişmiş ülkelerde bayan genital kanserleri içerisinde en sık görülen kanserdir. Çoklukla ileri yaşlarda, menopozdan sonra karşımıza çıkan ve çoğunlukla erken teşhis konulabilen bir kanserdir.
Endometrium kanserinin iki farklı tipi bulunmaktadır. Tip 1 ve 2.
Tip 1; endometrium kanserinin %75-85’ini oluşturmaktadır, daha genç yaşta görülür, ya dışarıdan alınan östrojen ya da bedende endojen olarak bulunan östrojenin (östrojenin progesteron ile karşılanmamış olması gerekir) tesirli olduğu kanser tipidir.
Endometrial hiperplazi tabanından gelişen kanserler tip 1 kanserlerdir.
Tip 2; atrofik yerden gelişen daha olumsuz seyreden kanserlerdir. Daha yaşlı şahıslarda görülür, seyri tip 1’e nazaran daha olumsuzdur.
Tip 1 yani en çok görülen endometrium kanserinde asıl neden KARŞILANMAMIŞ ÖSTROJEN’dir. Burada karşılanmamış terimini açmak gerekir. Olağan siklusta overde folikül gelişimi ile östrojenin kandaki ölçüsü artar ve bu artan östrojen endometriumda proliferasyon (hücrelerin çoğalması) olayına neden olur. Daha sonra ovulasyon (yumurtalama) olmasını takiben overdeki folikül yapısı değişime uğrayarak korpus luteum ismini alır ve bu yapı progesteron sentez etmeye başlar ve endometrium sekresyon fazı denilen faza geçer. Şayet ovulasyon tertipli olmaz ise progesteron kâfi üretilemez ve östrojenin endometriumdaki tesirini karşılayamaz ve karşılanmamış östrojen tesiri oluşur. Bu tesir ile endometriumda proliferasyon, hiperplazi (kalınlaşması) ve gerisinden kansere yanlışsız ilerleyebilir. Burada östrojen kaynağı endojen (vücüt tarafından üretilen) östrojendir. Başka taraftan siz rahmi olan bir bayana daima ve tek başına östrojen verirseniz tıpkı etkiyi burada da görebilirsiniz. Hasebiyle uterusu yani rahmi olan bayana tek başına östrojen değil progesteron ile kombine ederek vermek gerekir.
Endometrium kanseri için risk faktörleri
| Risk artışı | |
| Nulliparite (hiç doğum yapmamış olmak) | 2-3 kat |
| Menopoza geç girmek (52 yaş sonrası) | 2.4 kat |
Obezite 10-20 kg fazlalık 20 kg dan fazla olma | 3 kat 10 kat |
| Diyabetes mellitus (Şeker hastalığı) | 2.8 kat |
| Karşılanmamış östrojen | 4-8 kat |
| Tamoksifen tedavisi | 2-3 kat |
| Atipik endometriyal hiperplazi | 8-29 kat |
| HNPCC (herediter nonpolipozis kanser) sendromu | 20 kat |
Endometrium kanserinde en kıymetli faktörlerden bir tanesi yaştır. Bu kanserlerin birden fazla aslında menopoza girmiş bayanlarda görülür ve ortalama görülme yaşı 60´dır. Yaklaşık olarak %85´i 50 yaşından sonra görülmektedir. Yalnızca %5´i 40 yaşından genç bayanlarda görülmektedir.
Endometrium kanseri olan bayanların birçoklarında ailede endometrium kanseri hikayesi bulunmamaktadır. Yukardaki tabloda görülen HNPCC sendromu ailesel geçiş gösteren bir sendromdur. Bu ailelerde erken başlayan kolon, rektum, over, ince barsak, üreter/böbrek kanseri ve endometrium kanseri görülmektedir. Endometrium kanserinin %2-5´i bu sendroma sahiptir ve %10´u 50 yaş altındadır.
Diğer kıymetli bir risk faktörü de obesitedir. Endometrial kanserli olguların %17-46´sında obesite vardır. Bunun dışında şeker hastalığı, polikistik over sendromu, erken adet başlaması, geç menopoza girmek de bir risk faktörüdür.
Tamoksifen ve Endometrium kanseri
Tamoksifen göğüs kanseri tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Göğüs kanseri tedavisi sonrası tekrarlama riskini ve karşı göğüste kanser gelişme riskini azaltır. Fakat tamoksifen kullanımı sonrası endometrium kanseri gelişme riski artar. Son yıllarda ise göğüs kanseri tedavisinde aramotaz inhibitörleri de kullanılmaktadır. Bunlarda endometrium kanseri artışı görülmemektedir.
Endometrium kanserinde gözetici faktörler
Düşük kilo, sigara içimi, progesteron kullanımı, doğum denetim hapı kullanımı endometrium kanserinde gözetici tesire sahiptir.
Endometrium kanserinde klinik bulgular
Endometrium kanseri olgularında en sık görülen şikayet kanamadır. Olguların birçok menopoz sonrasında olduklarından bu kanama olağandışı bir durum olarak hastalar tarafından da algılanmaktadır. Menopozdan sonra oluşan kanamaların %10-15 kadarını endometrium kanseri oluşturmaktadır. Hastaların birçoklarında ağrı olmaz. Bu kanamalar ağır olabildiği üzere lekelenme biçiminde de olabilir.
Tanı
Kırk yaşından büyük bayanlarda olağandışı kanamalar olduğunda yahut menopozdan sonra kanama ile gelen olgularda endometrium kanserini tanımak için endometrial örnekleme denilen ve halk ortasında kesim alma ile tabir edilen küretaj süreci yapılmalıdır. Zira kanserin tanısı yalnızca biyopsi ile konabilir.
Bazı durumlarda hastalarda hiç bir şikayet olmayabilir. Şayet yapılan ultrasonografik incelemede, bilhassa menopozdan sonraki bayanlarda endometrium (rahim iç tabakası) kalın görülebilir (5 cm üstü). Bu durumda da endometriumdan biyopsi yapılması uygundur.
Evreleme
Her kanser tanısı konduktan sonra yapılması gereken birinci süreç bu kanserin yaygınlığının belirlenmesidir ve bu sürece evreleme denmektedir. Endometrium kanserinin ise bugün kabul edilen evrelemesi cerrahi ile yapılmaktadır. Cerrahide çıkarılacak olan uterusun, tüplerin, overlerin, lenf nodlarının incelenmesi ile buralarda tümör olup olmadığı belirlenir. Bunun hedefi ameliyat sonrası ek tedavilerin gerekip gerekmeyeceğinin saptanmasıdır.
Tedavi
Endometrium kanserinin asıl tedavisi cerrahi ile uterusun alınmasdır. Lakin bu durumun iki istisnası vardır. Birincisi genç yaşta, çocuk isteyen bir bayanda çok erken bir endometrium kanseri olan olgulardır. İkincisi ise cerrahiyi kaldıramayacak kadar sistemik meseleleri olan hastalardır. Bunlarda çeşitli ilaçlar kullanılarak denetim biyopsileri ile takibini yapmak biçimindedir.
