Matematikte süreç yaparken öğrencilerin en çok zorlandığı ve kusur yaptığı bahislerden birisi de onluk ve yüzlük bozarak çıkarma yapmaktır. En kolay anlatımı ile akılda kalan çıkarma süreci tekniği! Komşuya giderek çıkarma nasıl yapılır? Dört süreçte kolay ve pratik çıkarma süreci…
Temeli oturtulmayan bir matematik süreci, öğrencilerin okul hayatı boyunca en çok zorlandığı ve düşünce çektiği bahislerden biridir. Matematik dersinde süreç yaparken yanlışların en fazla çıktığı yerlerden biri olan dört süreçler, birtakım vakitler dikkat eksikliğinden kaynaklansa da birçok vakit mantığının temelinin kavranmamasındandır. Pek çok öğrencinin anlamaması ve anlayamadığı için de sevmediği derslerin başında Matematik gelir. Durum bu türlü olunca matematik çözmekten zevk alınamaz ve başarılı sonuç elde edilemez. Siz ebeveyni olarak çocuğunuza evvel matematiği sevdirmeli sonra anlayabileceği formda örneklerle anlatmalısınız. Genelleyecek olursak matematikte en sık yapılan yanlışlardan birisi de komşuya giderek yapılan çıkartma süreçleridir. Baş karışıklığına neden olan bu üzere süreçlerin daha kolay akılda kalabilmesi için anlatırken şu adımları izleyebilirsiniz:
MATEMATİKTE 4 BASAMAKLI ÇIKARMA SÜRECİ NASIL YAPILIR?
İŞLEM-1
4451
-2518
——-
1933
Birler basamağındaki 1 sayısından 8 sayısını çıkartamayacağımız için üstteki sayıyı daha büyük tutmalıyız. Bunun için yandaki komşudan bir tane onluk almalıyız. Aldığımız 10’luğun haricinde birde kendisinde mevcut olan bir onlukla bir arada toplamda 11 tane onluk elde etmiş oluruz. 11’den 8’i çıkardığımızda elde edilen 2 sayısı yazılır. Onlar basamağında 5 sayısındaki bir onluğu daha öncesinde komşuya verdiğimizde 4 tane onluk kalmış olacak. Münasebetiyle 4’ten 1 sayısı çıkarılacak elde edilen sayı 3 kalacak. Yüzler basamağındaki çıkartmaya geçince üstteki sayı alttaki sayıdan küçük olduğu için bu kere da binler basamağından 10’luk alınması gerekecek.
10 tane onluk ile kendinde olan 4 onluk toplamda 14 sayısına tekabül edeceği için 14’ten 5 sayısı çıkarılacak ve 9 sayısı yazılacaktır. Yüzler basamağındaki eksilen bir onlukla 2 sayısı çıkarılınca da 1 yazılacak ve sürecin sonucu 1933 olacaktır.
ÇIKARMA SÜRECİNDE 0’DAN ÖDÜNÇ ALMA FORMÜLÜ:
Çocukların matematikte yapmakta en çok zorlandıkları ve yanlış sonuçlar çıkardığı süreçlerden birisi de çıkartma sürecidir. 0’dan ödünç alarak komşuya gitme mantığının çocukların hafızasına yerleşebilmesi için olabildiğince açık ve kolay bir lisan ile çıkartma sürecini anlatmaya çalıştık. Haydi gelin başlayalım!
Çıkartma ya da öbür dört süreçlerde öncelik sırası her vakit birinci basamaktadır. Süreci gerçekleştirebilmemiz için ise üstteki sayının alttaki sayıdan her vakit büyük olması gerekir. Büyük sayıdan küçük sayıyı çıkartabilmek için onlar basamağına yani çabucak yanındaki sayıya gidip onluk almamız gerekiyor. Çıkartma sürecinde en çok kusur yapılan süreçler ise onluğun sıfır olduğu sayılardır. Komşuda onluk yok da 0 var ise bir öbür komşuya bakıp yüzlükteki onlukları komşulara paylaştırmak gerekir. 1 yüzlüğün içerisinde 10 tane onluk bulduğunu bilmek ve ona nazaran pratik bir biçimde hesaplamak en kolayıdır. Pekala bunu nasıl gerçekleştirebiliriz? İşte örneklerle 0’dan ödünç alma formülü:
İŞLEMLERLE ÖRNEKLER:
ÖRNEK-1
401
-185
——–
216
Onluk basamağındaki sayı 0 olduğu için komşudan direkt olarak onluk alınamaz ve yandaki yüzlüğe gidip oradaki onlukları komşulara paylaştırmak gerekir. Yüzler basamağındaki 4 tane yüzlükten bir adedini vermesi verilmelidir. 4 tane yüzlükten 1 adedini verdiğimizde geride 3 tane yüzlük kalmış olacak.1 tane yüzlük bize fazla geleceği için yandaki komşuya dağıtacağız. Münasebetiyle 1 yüzlüğü evvel 10’luğa çevirelim.
ANA KURAL: 1 yüzlük eşittir 10 tane 10’luğa. (10+10+10+10+10+10+10+10+10+10=100)
10 tane 10’luktan gereksinimimiz olan bir adet 10’luğu kendimize aldığımızda geri kalan 9 tane 10’lukta yan komşumuzda kalacak. En başında sayı küçük olduğu için çıkarmadığımız 1 onlukla bir arada toplamda 11 tane onluk elde etmiş olduk. 11 sayısı 5’ten büyük olduğu için bundan sonrasındaki süreç çok kolay! Temelden bildiğimiz çıkartma süreci gerçekleştirilerek doğru sonuç pratik bir formda elde edilebilir. Hasebiyle örnekteki çıkartma işlemimizdeki sonuç da 216 olacaktır.
ÖRNEK-2
703
-477
——-
226
Buradaki çıkartma sürecimizde 3 sayısından 7 sayısı çıkmayacağı için yeniden komşudan onluk almamız gerekecek. Ancak çabucak yanımızdaki komşunun sayısı 0 yani 10’luk olmayacağı için öteki yanındaki yüzlükteki onlukları paylaştırarak almak gerekecek. 7 sayısındaki bir yüzlük komşulara verileceği için 6 tane yüzlük kalacak kendisinde. Gidecek olan bir yüzlüğün içindeki 10 onluktan biri, birinci basamaktaki 3 tane onlukla birleştiğinde 13 tane onluğumuz olmuş olacak. 10 onluktan birisi birinci basamağa gittiğinde geride kalan 9 onlukta onlar basamağındaki sayı olacak. Böylece büyük sayılardan küçük sayıları çıkardığımızda elde edilen sayı 226 kalacak.
