Kul hakkı, bir insanın sahip olduğu şahsi hakların tamamıdır. Kendisi için helal olmayan para veya malları gasp edenler, başka insanların ardından dedikodu yapanlar ya da bunlara benzer günahları işleyenler ise kul hakkına girmiş olur. Kul hakkı ayet hükümleri aracılığıyla Kur’an-ı Kerim’de açıkça söz edilen durumlardan bir tanesidir. Bundan dolayı Müslümanların, kul hakkına dikkat etmesi çok önemlidir.
Kul Hakkının Önemi Nedir?
Pek çok surede bahsedilen bir konu olmasından dolayı kul hakkının önemiMüslümanlar tarafından dikkate alınmalıdır. Kul hakkına değinen en önemli ayetlerden birisi şudur:
“Yetimlere mallarını verin, temizi pis olan ile değiştirmeyin. Onların mallarını kendi mallarınıza ekleyerek (kendi malınızmış gibi) harcamayın. Çünkü bu, büyük bir günahtır.”
Nisa Suresi, 2. Ayet
Bu ayette, kul hakkına girmenin büyük günahlardan bir tanesi olduğu buyrulmuştur. Aynı surenin 10. ayetinde, haksızlık yaparak kazanç elde edenlerin “karınlarına ateş dolduğu / dolacağı” buyrulduğundan dolayı, bu günahın çirkinliği kolayca anlaşılmaktadır.
Mala ve paraya aşırı düşkün olmanın (Fecr Suresi, 17. Ayet) kötü bir davranış olması ile beraber verilen sözlere bağlı kalmak (İsra Suresi, 34. Ayet) ve yalancılık yapmamak (Saff Suresi, 2 – 3. Ayetler) da Kur’an-ı Kerim’in emirleri arasındadır. Kul hakkı, ayetlerde olduğu kadar hadislerde de öneminden söz edilen bir konudur.
İslam peygamberi Hz. Muhammed, kul hakkına girenin ahirette “iflas” edeceğini ve sahip olduğu tüm sevapların ise hakkı yenmiş olan insanlara verileceğini söylemiştir (Tirmizi, Kıyamet, 2; Müslim, Birr, 59). Hatta Hz. Muhammed, vefat etmiş olan bir Müslümanın borcu varsa ve onun borcunu ödeyecek kimse bulunmuyorsa o kişinin cenaze namazına katılmak istemezdi (Nesai, Cenaiz, 67).
Ayrıca peygamber, cennete gitmek için yeterli olan şehitlik mertebesine ulaşmış birisinin borçlu halde vefat etmesi durumunda cennete gidemeyeceğini de söylemiştir (Nesai, Buyû, 98/4681). Dolayısıyla kul hakkının önemi, Kur’an-ı Kerim ayetlerinde ve hadislerde açıkça belirtilmektedir.
Kul Hakkı Kaç Çeşitleri?
Kul hakkı ile alakalı olarak, “Kul hakkı kaç çeşittir?” gibi bazı sorular da sorulabilir. Kul hakkı çeşitleri, İslam kaynaklarında “büyük günah” olarak bildirilen günahlardan meydana gelir. Dolayısıyla hak edilmeyen para veya malı kullanmakla beraber şu günahların da bu konuyla ilişkili olduğu söylenebilir:
1. İnsan Öldürmek
İnsan öldürmek, İslam tarafından buyurulan şartlarda olmadığı sürece en büyük günahlardan bir tanesi olmaktadır (İsra Suresi, 19. Ayet).
2. Birilerine İftira Etmek
İftira, haksız olarak birilerinin suçlanması demektir. Kur’an-ı Kerim ise bunu yasaklamıştır (Al-i İmran Suresi, 94. Ayet; Nisa Suresi, 112. Ayet; Nur Suresi, 4. Ayet).
3. Zina Etmek
Zinanın da kul hakkı ile ilişkisi bulunmaktadır. Çünkü zina yüzünden çiftlerin birliktelikleri bozulabilir. Dolayısıyla Kur’an-ı Kerim, zina yapanların yüzer sopa darbesiyle cezalandırılmasını buyurur (Nisa Suresi, 2. Ayet).
4. Savaş Alanından Kaçmak
Savaş alanından kaçmak ya da geri çekilmek, Hz. Muhammed’in de içinde bulunduğu mücahitlerin Uhud’da yenilmesine sebep olmuştur. Dolayısıyla Kur’an-ı Kerim’de bu durum açıkça yasaklanmıştır (Enfal Suresi, 15 – 16. Ayetler). Çünkü savaş alanından kaçan bir Müslüman, diğer Müslümanların da canını tehlikeye atmış olur.
5. Faiz
Faiz, kul hakkı çeşitleri arasındadır. Çünkü Allah, bunun haram olduğunu buyurmuştur (Bakara Suresi, 275. Ayet).
