Yılmaz, 2024 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ve 2022 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’ne ait TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde yaptığı sunumda, orta ve uzun vadeli gayelerle uyumlu halde hazırlanan 2024 Yılı Bütçe Kanunu Teklifi’nin, Meclisin onayının akabinde, Türkiye Yüzyılı’nın birinci bütçesi olacağını, Cumhuriyet’in yeni yüzyılında daha da güçlü Türkiye’yi inşa ve ihya bütçesi olduğunu söyledi.
Bütçe teklifinin içerdiği 67 başka program alanı ile “dirençli kentler, dirençli iktisat ve dirençli toplum” önceliklerini temel aldığını vurgulayan Yılmaz, bu bütçeyle sarsıntıyla yıkılan kentleri daha düzgün biçimde yine ayağa kaldıracaklarını, geleceğe dönük afet risklerini azaltacaklarını tabir etti.
“Mali disiplini temel alan, maliye ve para siyasetleri uyumunu güçlendiren, yapısal ıslahatları öne çıkaran bir anlayış ile ekonomimizde istikrarı kalıcı hale getireceğiz.” diyen Yılmaz, 2024 yılı bütçesinin yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı destekleyen, insan odaklı ve toplumsal refahı artırıcı bir yaklaşımla hazırlandığını kaydetti.
Yılmaz, tüm dünyayla birlikte Türkiye’yi de olumsuz etkileyen hayat pahalılığının üstesinden ortak akılla belirlenen gerçekçi siyasetlerle geleceklerini söz ederek bütçenin tıpkı vakitte güç ve besin arz güvenliği, iklim değişikliği ve dijital dönüşüm üzere alanlarda ülkenin elini daha da güçlendirecek yapıda olduğunu lisana getirdi.
“Diplomaside belirleyici rolümüzü sürdüreceğiz”
Bölgedeki kriz ve çatışmalara karşın inançlı bir liman olarak Türkiye’nin dimdik ayakta durmasını, barış eksenli tesirli diplomasiyle demokratik istikrarı güçlendirmeye, ulusal birlik ve beraberliği pekiştirmeye devam edeceklerini anlatan Yılmaz, şöyle devam etti:
“Son günlerde, İsrail ve Filistin bağlamında yaşanan insani dramın sonuçları ortadadır. Bugünler Filistinli kardeşlerimizin acılarını paylaşmak için ilan edilen yas günleridir. Bu vesileyle ben de İsrail’in hücumları sonucunda şehit düşen kardeşlerimize Allah’tan rahmet, yaralananlara Allah’tan acil şifalar diliyorum. Gazze’de yaşayan halkın su, elektrik, yakıt, besin, ilaç üzere en temel insani gereksinimlerden yoksun bırakılması, milletlerarası hukuka, temel hak ve özgürlüklere açık bir karşıtlık teşkil etmektedir. Hastaneleri, mescitleri bile bombalanan Filistinliler için barışı savunmak insanlık misyonudur. Daha fazla saf kanı dökülmemesi için efor sarf etmek hepimizin ortak sorumluluğudur. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 12 Ekim günü kabul ettiği Ortak Bildiri’yle bu haksızlıklara karşı güçlü bir duruş sergilemiştir. Bu insani ve onurlu duruşundan ötürü Meclis’imizin tüm kümelerini gönülden tebrik ediyorum. Tüm dünyayı, bilhassa başta BM olmak üzere tüm milletlerarası toplumu bu vahşetin son bulması tarafında tahlile katkı vermeye davet ediyoruz. Türkiye olarak çatışmaların ve acıların sonlandırılması, meseleye adil ve kalıcı bir tahlil bulunması yolunda üzerimize düşeni kararlı bir biçimde gerçekleştirmeye devam edeceğiz. Bölgesel ve global dengelerin anahtar ülkesi olarak diplomaside belirleyici rolümüzü sürdüreceğiz.”
Yılmaz, son yıllarda bütçeleri olumsuz global ve bölgesel şartların tesiri altında hazırladıklarını söz ederek 2024 yılı bütçesini de dünya iktisadında süregelen zayıf görünümü, artan risk ve belirsizlikleri dikkate alarak hazırladıklarını söyledi.
Küresel Ekonomik Görünüm
Küresel iktisatta 2021 yılında yaşanan güçlü toparlanma sonrasında 2022’de daha ölçülü bir büyüme gerçekleştiğine dikkati çeken Yılmaz, toplam talebin güçlenmesi ile eş vakitli olarak yaşanan arz problemleri, sonucunda, başta besin ve güç olmak üzere, emtia fiyatlarında tarihi yüksek düzeyler görüldüğünü, bu periyotta başlayan Rusya-Ukrayna savaşının besin ve güç fiyatlarındaki dalgalanmayı artırdığını ve 2022 yılı boyunca global fiyat seviyesinin, alınan tedbirlerle düşüş sürecine girmiş olsa da hala tarihî ortalamaların üzerinde seyrettiğini kaydetti.
Yılmaz, global seviyede artan politik ve ticari tansiyonların, ekonomik ve siyasi alanda çok sayıda değişime sebep olduğuna işaret ederek ticarette karşılıklı kısıtlama ve yaptırımların belirsizliklere yol açtığını ve global ekonomik aktivite üzerinde baskı oluşturduğunu ve bölgesel seviyede rekabetin belirginleşip müttefik ülkeler ayrımının yaygınlaştığını söz etti.
Rusya-Ukrayna savaşının yanı sıra Orta Doğu’da beliren savaş ortamının, insani boyutta kabul edilemez sonuçlara yol açtığını, bu çerçevede, çatışmaların tırmanması ve daha geniş bir coğrafyaya yayılması halinde, global ekonomik nizamda önemli olumsuz tesirler doğabileceğini lisana getiren Yılmaz, “Jeopolitik risklerde görülen son tırmanışlar, bilhassa güç ve besin fiyatları kanalıyla global enflasyonu etkileme potansiyeli taşımaktadır.” diye konuştu.
Yılmaz, global seviyede dirençli hale gelen enflasyonla uğraşta 2022 yılının başından itibaren yaygın bir biçimde mali sıkılaşma eğiliminin bulunduğunu, başta ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere gelişmiş ekonomilerde siyaset faiz oranlarının uzun müddettir görülmeyen sıklıkta yükseltildiğini hatırlatarak sıkılaşan finansal şartların rezerv para ünitelerinin güçlenmesine ve gelişmekte olan ülke para ünitelerinde dalgalanmalara yol açtığını, bu gelişmeler ve zayıflaması beklenen talep görünümü nedeniyle global büyümede ivme kaybı ihtimalinin giderek kuvvetlendiğini kaydetti.
“Ekonomiler ortasında önemli farklar oluşması beklenmektedir”
Yaşanan bölgesel savaşlar nedeniyle finansal piyasalarda inançlı limanlara yönelme eğiliminin ortaya çıktığını, para ve emtia piyasalarında dalgalanmaların görüldüğünü ve enflasyonla gayret edilirken sakinliğe girilmemesi için ülke merkez bankalarının ölçülü adımlar atmasının gündeme geldiğini bildiren Yılmaz, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Süregelen riskler ve belirsizlikler global büyümeye ait ihtiyatlı varsayımları beraberinde getirmektedir. Gerçekten Milletlerarası Para Fonunun (IMF) 2023 Yılı Ekim Ayı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda, dünya iktisadının 2022 yılında yüzde 3,5 büyüme kaydetmesinin akabinde, 2023 yılında yüzde 3,0 ve 2024 yılında yüzde 2,9 ile daha ölçülü büyümesi öngörülmektedir. 2022 yılında yüzde 2,6 büyüyen gelişmiş ülkelerin besbelli ivme kaybederek 2023 yılında yüzde 1,5, 2024 yılında ise yüzde 1,4 oranında büyümesi beklenmektedir. Bölgelere ve ülkelere mahsus ayrışmalar nedeniyle büyüme performanslarında ekonomiler ortasında önemli farklar oluşması beklenmektedir. 2023 yılında ABD’nin yüzde 2,1, Avro Bölgesi’nin yüzde 0,7 büyümesi öngörülmekte iken 2024 yılında bu iktisatların sırasıyla yüzde 1,5 ve yüzde 1,2 oranında büyüyeceği iddia edilmektedir.
Başlıca ticaret ortaklarımızdan biri olan Almanya’nın büyüme kestirimleri 2023’te yüzde eksi 0,5, 2024 yılında yüzde 0,9’dur. Fransa’nın 2023 yılı büyüme varsayımı yüzde 1,0, 2024 yılı büyüme iddiası ise 1,3’tür. İngiltere’nin ekonomik büyümesi 2023 yılında yüzde 0,5 ve 2024 yılında yüzde 0,6 olarak kestirim edilmektedir. 2022 yılında yüzde 4,1 büyüyen yükselen piyasa ve gelişmekte olan iktisatların ise 2023 ve 2024 yıllarında yüzde 4,0 oranında büyümeleri beklenmektedir. Bu kapsamda, Çin’in büyüme iddiaları aşağı istikametli revize edilerek 2023’te yüzde 5,0, 2024’te ise yüzde 4,2 olmuştur.”
Yılmaz, sıkılaşan şartlar ve jeopolitik tansiyonlarla birlikte IMF’ye nazaran global mal ve hizmet ticaretinde bu yıl lakin yüzde 0,9 oranında büyüme gerçekleşmesinin beklendiğini bildirerek 2024 yılında ise ticaret hacmindeki artışın tekrar toparlanarak yüzde 3,5’e çıkacağının kestirim edildiğini söyledi.
Küresel enflasyonun son yıllarda 2000’li yılların ortalama düzeyinin yaklaşık iki katına çıktığına dikkati çeken Yılmaz, 2023 yılında yıllık manşet enflasyon oranlarında baz tesiri ve emtia fiyatlarındaki ölçülü görünümle düşüş eğilimi görüldüğünü, çekirdek enflasyon oranlarında ise azalışın hizmet fiyatlarındaki katılık sebebiyle daha yavaş gerçekleştiğini tabir etti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, emtia fiyatlarının jeopolitik tansiyon ve iklim şartlarının tesiriyle daha değişken bir hal almasının, enflasyonla uğraşta yerinde ve gereğince sıkı siyaset duruşunun sergilenememesi ile talep şartlarının destekleyici olmaya devam etmesinin global enflasyondaki üst istikametli riskleri canlı tuttuğunu kaydetti.
