Plana nazaran, önümüzdeki periyotta adalet hizmetlerinde yargı süreçlerinin adil, süratli ve faal biçimde işlemesi, öngörülebilir olması, adalete erişimin kolaylaştırılması ve adalet sistemine duyulan itimadın daha da artırılması temel amaç olacak.
Uygulanacak siyaset ve önlemler kapsamında, çağın gereklerine uygun, daha özgürlükçü, kapsayıcı ve demokratik bir Anayasa hazırlanacak. Mevcut Anayasa’da teminat altına alınan temel hak ve özgürlükler de daha da güçlendirilecek. Bu kapsamda iştirakçi bir hazırlık süreciyle yeni bir Yargı Islahatı Stratejisi ve İnsan Hakları Aksiyon Planı hazırlanacak.
Plandaki amaçlar doğrultusunda, tabir özgürlüğünün güçlendirilmesi emeliyle uygulamadaki eksikliklerin tespitine yönelik çalışmalar yapılacak, ceza infaz çalışanına verilen insan hakları eğitimleri de artırılacak.
İnsan hakları alanında çalışan kurumların kurumsal kapasiteleri plan doğrultusunda geliştirilecek, ulusal insan hakları kurumlarına müracaatın faal bir hak arama yolu olarak görülmesi için farkındalık artırıcı faaliyetler yürütülecek.
Ceza muhakemesi sürecinde başta bayan ve çocuklar olmak üzere mağdur odaklı adalet anlayışına uygun uygulamaların güçlendirilmesi için çalışmalar yapılacak.
Plana nazaran, Birleşmiş Milletler, Avrupa Kurulu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı nezdindeki insanhakları düzenekleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile yapan işbirliği sürdürülecek.
Ayrıca, milletlerarası insan hakları sistemlerinin gündeminde bulunan yahut gündemegetirilmesinde fayda görülen hususlarda kabul edilecek kararlara ortak sunucu olma yönündefaaliyetler yürütülecek.
12. Kalkınma Planı kapsamında, önümüzdeki devirde ayrımcılık ve nefretle çaba konusunda güçlü adımlar atılacak. Bu kapsamda izleme ve kontrol sistemleri güçlendirilecek.
Yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığı güçlendirilecek
Plan kapsamında, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bakımından sorun oluşturan ögelerin tespiti için durum tahlili yapılacak. Bu konudaki düzgün uygulama örnekleri ile milletlerarası standartlar incelenerek mevzuyla ilgili rapor hazırlanacak. Hakim ve savcılara ait disiplin süreci, türel öngörülebilirlik, hakimlik teminatı ve hak arama hürriyeti çerçevesinde gözden geçirilecek.
– Tüm adliyeler engelliler için kolay erişilebilir olacak
Plandaki gayeler doğrultusunda, adalete erişiminin kolaylaştırılması ismine yeni adımlar atılacak. Tüm adalet hizmet binaları engellilerin kolay erişimine uygun hale getirilecek. İsimli yardım kararları de adalete erişimin güçlendirilmesi gayesiyle gözden geçirilecek, isimli yardım müracaatlarının değerlendirilmesinde standartlar oluşturulacak.
Dava açma ve kanun yoluna müracaat mühletleri yeknesak hale getirilecek, adalet hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması için dijital teknolojiler daha fazla kullanılacak.
Makul müddette yargılanma hakkı güçlendirilecek
12. Kalkınma Planı kapsamında, isimli ve idari yargılama sürecinin aktifliği artırılacak, makul müddette yargılanma hakkı güçlendirilecek.
Bu doğrultuda hukuk yargılamalarında duruşmaya hazırlık periyodunun eksiksiz yürütülmesi vehızlandırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak, hukuk mahkemelerinde itiraz yönteminin aktifliği artırılacak. Ayrıyeten yargılamalarda adap kurallarının sadeleştirilmesine yönelik düzenlemeler de yapılacak.
Elektronik tebligat önümüzdeki periyotta daha da yaygınlaştırılacak ve bu hususta vatandaşların farkındalığının artırılması sağlanacak.
Plan doğrultusunda yeni bir icra ve iflas mevzuatı hazırlanarak, icra ve iflas sisteminin aktifliği artırılacak. Elektronik belge sistemi kullanımı artırılarak icra dairelerindeki derdest fiziki evraklarının tamamının UYAP sistemine aktarılması sağlanacak.
Makul müddette yargılanma hakkının daha faal korunmasına yönelik mahkemelerinteşkilatı güçlendirilecek, istinaf mahkemelerinin daire sayıları da iş yükü ile orantılı biçimde ve ihtisaslaşmayı sağlayacak halde artırılacak. Yargılamaların uzamasının önüne geçilmesi emeliyle vazife ve kesin yetki itirazlarınınbelirli evreyle sonlandırılmasına yönelik çalışma yapılacak.
Ayrıca, eksper sisteminin aktifliği artırılacak.
– Alternatif uyuşmazlık tahlil sistemleri geliştirilecek
Plan kapsamında, önümüzdeki periyotta yargının iş yükünün hafifletilmesinde ve uyuşmazlıkların daha kısa müddette çözülmesinde aktif olan alternatif uyuşmazlık tahlil sistemleri daha da geliştirilecek. Bu doğrultuda, arabuluculuk mevzuatı gözden geçirilerek, aksayan istikametlerinin tahliline dair çalışma yapılacak.
Ceza uyuşmazlıklarında uzlaştırma konusunda toplumsal farkındalık artırılacak, uyuşmazlıkların tahkim yoluyla tahlili uygulaması yaygınlaştırılacak.
İhtiyari arabuluculuk uygulamasının aktifliği de önümüzdeki periyotta artırılacak, soruşturma ve kovuşturma öncesi eleme araçları ile alternatif tahlil yolları geliştirilecek.
– Ceza adaleti sistemi tekrar değerlendirilecek
Plan doğrultusunda, önümüzdeki periyotta ceza adaleti sistemi yine pahalandırılacak. Bu kapsamda, lekelenmeme hakkının daha aktif korunması için Cumhuriyet savcılarının takdir yetkilerinin genişletilmesine yönelik çalışma yapılacak.
Ayrıca, Cumhuriyet savcılığı teşkilatında hata tiplerine nazaran uzmanlaşma sağlanacak.
Adli sicil mevzuatı, lekelenmeme hakkı çerçevesinde tekrar düzenlenecek. Ceza mevzuatı hata, yaptırım ve infaz istikrarı dikkate alınarak gözden geçirilecek.
– Adalet hizmetlerinde yapay zeka kullanımı artacak
Yargıda dijital dönüşüm, 12. Kalkınma Planı’yla sürdürülmeye devam edecek, adalet hizmetlerinde yapay zekanın kullanımı artırılacak.
Yapay zekanın getirdiği imkanlar dikkate alınarak karar dayanak sistemleri güçlendirilecek, yapay zeka uygulamalarının etik ve hukuksal çerçevesi oluşturulacak.
Öte yandan bilişim teknolojileri üzerinden duruşmalara iştirak sağlanmasına imkan veren sistemler yaygınlaştırılacak.
– Hukuk fakültelerine girişte muvaffakiyet sıralaması yükseltilecek
12. Kalkınma Planı’na nazaran, hukuk eğitiminin kalitesinin artırılması ismine adımlar atılacak, hukuk fakültelerine girişte aranan muvaffakiyet sıralamasının evreli olarak yükseltilmesi sağlanacak. Tesirli bir tahsil metodu olan hukuk klinikleri uygulaması da hukuk fakültelerinde yaygınlaştırılacak.
Öte yandan “hukuki destek oluşturma” ve “hukuk prosedür bilimi”nin tüm hukuk fakültelerinde zarurî ders haline getirilmesi sağlanacak, hukuk eğitiminin kapsamı ve mühleti gözden geçirilecek.
İsimli Tıp Kurumunun kapasitesi güçlendirilecek
Planda yer alan amaçlar doğrultusunda, isimli tıp hizmetlerinin aktifliğinin arttırılması maksadıyla İsimli Tıp Kurumunun kapasitesi güçlendirilecek, yeni bilim üniteleri ile ihtisas şuraları kurulacak.
Yargı ve kolluk teşkilatları ile İsimli Tıp Kurumu ortasındaki bağlantı güçlendirilecek, isimli tıp hizmetlerinde de yapay zeka daha aktif kullanılacak.
Hakim ve savcıların ihtisaslaşması sağlanacak
12. Kalkınma Planı kapsamında yargıda ihtisaslaşmanın güçlendirilmesi ismine tesir tahlili yapılacak, ihtisas mahkemelerine ait yeni muhtaçlık alanları belirlenecek. Hakim ve savcıların mesleğin başından itibaren hukuk ve ceza alanında ihtisaslaşmalarısağlanacak.
Kadastro mahkemelerinde yargılama yolları makul müddette yargılanma hakkıçerçevesinde geliştirilecek, tüketici mahkemelerinin misyonu belirlenirken de davanın taraflarının ve işin mahiyetinin temel alınması sağlanacak.
Planda yer alan “avukatlık mesleğinin güçlendirilmesi” amacı doğrultusunda da avukatların hak, yetki ve sorumluluklarına ait mevzuat hazırlık çalışması yapılacak.
