İletişim, insanlığın varoluşundan bugüne kadar temel bir muhtaçlık olarak insanların birbirleriyle olan ilgilerini düzenlerken, bu alakanın biçimsel yapısını da çağın gerekleri doğrultusunda dönüştürüyor.
Mağara duvarlarına çizilen fotoğraflardan teknoloji temelli medya uygulamalarına kadar uzanan süreçte insanlık tarihini kayıt altına alan ve niyet iklimine istikamet veren irtibat alanı, teknolojik gelişmelerin ortaya çıkardığı yeniliklere adapte olma konusunda her vakit öncü oldu.
Varoluşu prestijiyle ‘haberdar olma ve haber etme’ dürtüsüyle daima etkileşim halinde olan insanoğlu, 21. yüzyılda vakit ve yerden bağımsız olan tek bir ‘ağ’ etrafında toplandı. Tüm ağların birleştiği nokta olan internetin getirdiği yenilikler, ömrün her alanını yine şekillendirdi.
Basın bölümü de internetin sağladığı imkanları kullanarak ‘yeni medya’ ismi verilen ortama süratli bir biçimde geçiş yaptı. Bilgisayar, görsel-işitsel medya, telekomünikasyon üzere dalların teknolojik ve ekonomik olarak birleşmesi, klasik medya ve dijital medya ayrımını neredeyse ortadan kaldırdı. Türk basını, dijital dönüşümünü gerçekleştirerek sürdürülebilir bir ekonomik yapıya kavuşmasını sağlayacak süreçten alnının akıyla çıktı.
Basın dalının temsilcileri, yaşadıkları dönüşüm sürecinin kaçınılmaz bir gerçeklik olduğu noktasında birleşiyor. Nitelikli gazetecilik yapan basın kuruluşlarının başkalarından ayrışacağını belirten gazeteciler, yaşanan rekabetin sektörel gelişimi de beraberinde getireceği görüşünde.
Basın İlan Kurumu öncülüğünde değerli bir eşik geride kaldı
Basın kuruluşlarının maddi olarak desteklenmesi için 62 yıldır köprü misyonunu üstlenen Basın İlan Kurumu, dijital dönüşüm çalışmalarında elini taşın altına koydu. Deneyim ve birikimini dijital dönüşüm için seferber eden Kurum, dalın içine düştüğü açmazdan çıkması için gerekli olan mevzuat değişikliklerinin yapılmasında kilit rol oynadı.
Yeni periyotta mahallî basının üzerindeki meyyit toprağı kalktı
İzmir’de yayın yapan www.gazeteyenigun.com.tr internet haber sitesinin imtiyaz sahibi Mesut Şimşek, Kurumun dijital dönüşüm sürecinde yaptığı çalışmaların ehemmiyetine vurgu yapıyor.
“Hem bireyler hem de kurumsal yapılar konfor alanlarından çıkmakta zorlanır. Basın İlan Kurumu’nun dijital dönüşüme öncülük etmesi ve teşvik edici kararlar alması lokal basının üzerindeki meyyit toprağını kaldırdı. Konfor alanlarından çıkmak zorunda kalan basın işletmeleri tahminen de yıllardır birinci kere ortak bir amaca gerçek koşmaya başladı. Bu koşuşun sebebi elbette ki hayatta kalma çabası oldu. Dijital dönüşümün artık bir mecburilik olduğunu kavrayan ve bu yolda muvaffakiyete odaklanan işletmeler 6 aylık meşakkatli bir süreci yaşadı. Bu değişim faaliyetlerinde değerli olan gerçek kararlar alabilmek, ileriye yönelik adımları yanlışsız istikamette atabilmekti. Bu süreçte Basın İlan Kurumu değerli ve takdir toplayan bir çalışmayı başlatarak bölge bölge, kurum kurum tüm bölüm temsilcileri ile bağlantı kurdu, görüş aldı, fikir sordu. Bu ortak akıl oluşturma gayreti kamusal yapılarda çok da denk geldiğimiz bir anlayış değildir. Haliyle bu ortaklaşma eforunun Basın İlan Kurumu’nun itibarını artırdığı kanaatindeyim.”
Basın Kanunu’nda ve resmi ilanların yayımını düzenleyen mevzuatta yapılan değişiklikler sonucunda internet haber siteleri resmi ilan takviyesine kavuşurken, internet medyası çalışanları da özlük haklarını elde etti. Yıllar süren çalışmaların akabinde gerçekleşen bu değişim, yasal yerde var olma uğraşındaki internet haber sitelerinin önünü açtı.
Resmi ilan takviyesi dijital dönüşüm sürecindeki gazetelere can suyu oldu
Ankara’da yayın yapan www.gazeteilksayfa.com internet haber sitesinin imtiyaz sahibi İlhan Coşkun, içinde yaşadığımız dijital çağın basında dönüşüm ve gelişimi zarurî kıldığını belirtiyor.
“Basın İlan Kurumu, kelam konusu düzenlemelerle dönüşüm sürecinde hayati bir rol üstlenmiştir. İnternet haber siteleri Basın Kartı Yönetmeliği kapsamına alınmış, çalışanlarına “gazeteci” kimliği verilmiştir. Artık haber sitelerinde çalışan arkadaşlarımız da Basın Kartı sahibi olabiliyor, resmen meslekten biri oluyor, Basın Kartı’nın imkanlarından faydalanabiliyor. Kazandırılan bu resmiyetle birlikte internet haberciliğinde ciddiyet ve sorumluluk şuuru artmıştır. İnternet haber sitelerine resmi ilan hakkı tanınmıştır. Bu hak, dijital dönüşüm sürecinde yer almak isteyip maddi imkansızlıktan ötürü dönüşümünü gerçekleştiremeyen gazeteler için adeta can suyu olmuştur.”
Basın bölümünde yaşanan dijital dönüşüm, gazetecilerin iş yapış formlarını de esaslı bir değişime uğrattı. Artık daha dinamik, yeni medya araçlarına hakim, çok taraflı ve süratli bir halde akan gündemi takip edebilme yeteneğine sahip, motivasyonu yüksek gazetecilerin istihdam edildiğini görüyoruz.
Basın işletmeleri maliyetlerin daha düşük olduğu dijital mecraya yatırım yapmalı
Sakarya’da yayın yapan www.medyabar.com internet haber sitesinin imtiyaz sahibi Zafer Tokuş, gazetelerin dijitale geçmekte geç kaldığını belirtirken, azalan maliyetlere dikkati çekiyor.
“Dijital mecra, haberciliğin 7/24 devam ettiği gerçeğini gözler önüne serdi. Gazeteler taşra ve İstanbul baskısını yaptıktan sonra mesai biterdi. Fakat dijital dönüşümle birlikte habercilik 24 saat sürüyor. Bu süreçte ne yazık ki birtakım gazeteler dijitale geçmekte geç kaldı. Tirajları yüksek olan birtakım gazetelerin internet sitelerine baktığımızda trafiklerinin epey düşük olduğunu görüyoruz. Onların yerine bağımsız internet haber siteleri bulunuyor. Doğal bunun öteki sebepleri de var. Bunların başında gazetelerin dijitale direnmeleri, geç kabul etmeleri de geliyor. Klasik medya yani yazılı basında bulunan işletmelerin artık dijitalleşmeyi kabul etmeleri ve buna nazaran yatırım yapmaları gerekiyor. Aslında baktığınızda dijitale geçişte klâsik medyanın esas sarfiyatı olan kağıt, baskı ve dağıtım sarfiyatları ortadan kalkıyor, maliyetler azalıyor.”
Geleneksel araçlarla ve yollarla devam etmek imkansız
www.gazeteyenigun.com.tr internet haber sitesinin imtiyaz sahibi Mesut Şimşek, haber üretim sürecinin farklılaştığını ve mahallî basının bülten haberciliğinden vazgeçmesi gerektiğini belirterek, klâsik medya rutininden ayrılmadan konfor alanında faaliyetlerine devam eden yapıların yeni medyada tutunmasının imkansız olduğunu söz ediyor.
“Paranın bile şifrelendiği, objelerin internetinin konuşulduğu bir çağda klâsik araçlarla ve usullerle devam etmenin imkansız olduğu aşikar. Başka yandan bu dönüşüm yalnızca mali kaynaklarla sağlanabilecek bir süreç değildir. Kurumsal motivasyonun ve grup mantalitesinin topyekün değişimini de gerektirmektedir. Bizler de öncelikle takımımızı bu yeni sürece ahenk sağlayabilecek, bakış açısını bu istikamette yenileyebilecek bir yapıya çevirdik. Çeşitli eğitimler ve daima düzgünleştirme toplantıları ile yol haritamızı çizdik ve kimi vakit günlük değerlendirmelerle durum sorgulaması yaptık.
Bu süreçte yaşadığımız ve yaşandığını gördüğümüz en kıymetli değişim haber üretim sürecinde oldu. Artık halkın okuyacağı, ilgileneceği mevzularla okuması gerektiğini düşündüğümüz mevzuları işlemek durumundayız. Mahallî basın artık bülten haberciliğinden vazgeçmek zorunda kaldı. Değişime direnenler de zati süreçte yol alamadı. Haber ajanslarından hazır gelen haber metinlerinin ya da kurumlardan iletilen bültenlerin artık bir yarar sağlamadığını daha net tabir ile halkın ilgisini pek çekmediğini yaşayarak öğrendik. Haber sitemize girilmesini ve takip edilmeyi istiyorsak nitekim sokağın nabzını tutmamız gerektiğine şahit olduk. Bu durum aslında lokal basını güçlendirdi ve ulusal basın ile rekabet eder hale getirdi.
Diğer yandan çalışan niteliğinin artışına şahit olduk. Klâsik medyada rutininden ayrılmadan konfor alanında faaliyetine devam eden yapıların yeni medyada tutunmasının imkansız olduğunu gördük. Daha dinamik, yeni medya araçlarına hakim, çok taraflı ve en değerlisi daha genç bir takım yapısı ile çalışmalarımıza devam ettik. Bununla birlikte üretim çeşitliliği yaşadık. Yalnızca yazılı değil görsel ve işitsel alanlarda da kaliteli üretim yapılabilecek potansiyelimiz olduğunu keşfettik.”
Resmi ilanlarla birlikte yeni bir gelir kaynağına kavuşan internet haber siteleri istihdam konusunda artık daha rahat hareket edebiliyor. Mevzuatın yüklediği sorumluluklar doğrultusunda haber sitelerinin içerikleri nitelikli ve aktüel olmak zorunda. Bu durum rekabeti beraberinde getirerek kesimdeki toplam kaliteyi artırma noktasında çarpan tesiri oluşturdu.
Resmi ilan geliri basın kesiminde rekabeti artırıyor
www.gazeteilksayfa.com internet haber sitesi imtiyaz sahibi İlhan Coşkun, resmi ilan hakkı için gerekli olan kaidelerin rekabeti artırdığını belirtiyor.
“Habercilikte rekabet daima olur. Resmi ilan hakkı ile bunun arttığını söyleyebiliriz. Resmi ilan hakkı için gerekli koşulları yerine getirebilmek kolay gözükse de istikrarlı bir gayret istiyor. Trafiğiniz her an önemli oranlarda düşebilir. Büyük bir risk altındasınız. Ve rakip siteler var. Okuyucularınız oralara kayabilir. Bu dertler rekabeti doğuruyor. Üstte söz ettiğim üzere, dijital dönüşüm süreci kapsamında atılan resmi adımlarla internet medyasında ciddiyet ve sorumluluk şuuru artmıştır. Bu da kaliteyi yükseltiyor.
Yerel basının basılı nüshaları ile internet sitelerine baktığımızda bu farkı çok net görüyoruz.”
Değişimlerin tesiri vakitle daha âlâ anlaşılacak
Kocaeli’de yayın yapan www.ozgurkocaeli.com.tr internet haber sitesinin genel yayın direktörü Adem Turgut, değişimlerin tesirinin vakitle anlaşılacağını söz ediyor.
“Konvansiyonel bir yapıdan dönüşürken habercilik lisanımızı internet haber sitelerinin pratikliğine ve lisanına kavuşturduk. Örnek olsun diye söylüyorum; bir kongreyi tek bir haberle aktarırken artık kongre ile eş vakitli çok sayıda haber içeriğini internet sitemize giriyoruz. Kocaelispor maçlarını, maçın öncesini ve sonrasını detaylı bir halde anlatarak çok sayıda haber ile okuyucularımıza aktarıyoruz. Dijital medyada kalite daha da artacak. Bence yapılan düzenlemelerin karşılığını 2 yıl sonra internet haber siteleri de bekleme müddetlerini doldurup ilan almaya başladığında görmeye başlayacağız. 5 yıl üzere daha uzun bir vadede ise dalımız önemli bir kurumsallaşma yaşayacak.”
İçerik üretmenin gayesi okuyucuya ulaşmak. İnternet sitelerinin en büyük gelir kalemi de okuyucuların sağladığı trafikler. Bu noktada dalın en büyük açmazı manipüle edilmiş trafiklerle gelir elde edilmeye çalışılması. Basın İlan Kurumu, bir prensip imza atarak kendi bünyesinde geliştirdiği BİK Analitik yazılımıyla kısa müddette internet haber sitelerinin trafiklerini hakikat bir halde ölçümlemeyi başardı. Kurum misyon alanına giren haber siteleri ilan yayımlama hakkı elde edebilmek için ziyaretçi trafikleri konusunda ağır çalışmalar yürütüyor. Manipülatif trafikleri engellemek için de büyük uğraş veriyor.
Manipülatif trafikler hem kaliteyi hem de markalaşmayı öldüren bir keyfiyettir
Trabzon’da yayın yapan www.günebakış.com.tr internet haber sitesinin imtiyaz sahibi Ali Öztürk, trafiklerin artırılması istikametinde yaptıkları çalışmalarda tüm dünyada kabul görmüş kuralları referans aldıklarını vurguluyor.
“İnternet haber sitemizin ziyaretçi trafiğinin artırılması için habercilik prensiplerine bağlı kalarak, arama motorlarının tavsiye ettiği üzere okuyucu odaklı haber yapmayı her vakit ön planda tuttuk. Haber içeriklerimizi kullanıcının diğer kaynaklara gereksinim duymadan tam manasıyla aradığını bulacağı biçimde dizayn ettik. İçeriklerimizi görüntü, fotoğraf, grafik öğelerini de kullanarak daima olarak besledik. Şiddet yahut kan barındıran içeriklere müsaade vermeyerek hem arama motorlarının hem de okuyucunun takdirini kazandık. Yalnızca lokal kuralları değil, tüm dünyada kabul görmüş kuralları referans kabul ettik. Podcast gibisi tüm yeni gelişmeleri yayınlanan raporlardan takip ettik. Ve en kıymetlisi eşsiz içerik girdik. Her gün birçok özgün, eşsiz haber ürettik. İnsanların toplumsal medyalarında haberlerimizi paylaşmaya teşvik ettik. Manipülatif trafik konusunda; arama motorlarını aldatmaya yönelik yapılan süreçlere en başından beri yüz vermedik. Biz biliyoruz ki manipülatif trafik hem kaliteyi hem markalaşmayı öldüren bir keyfiyettir.”
Önemli olan sokağa inmek, sokağın sesi olmak
Sakarya’da yayın yapan www.medyabar.com internet haber sitesinin imtiyaz sahibi Zafer Tokuş, trafiğin artması için sokağa dikkati çekerek sokağın sesi olabilmenin değerine değiniyor.
“Sıcak haberleri ve gündemi takip ediyoruz. Sokaktayız. Vatandaşlardan gelen şikayetlere, taleplere ve isteklere internet sitemizde sıkça yer veriyoruz. Problemlerinin, şikayetlerinin dikkate alındığını görenler haberlerini toplumsal medyada paylaşınca trafikte artıyor. Burada değerli olan sokağa inmek. Sokağın sesi olmak”
1 Ekim 2023 tarihi itibariyle trafik kurallarını yerine getiremediği için ilan akışı durdurulan internet haber siteleri içinse şimdi hiçbir şey bitmedi. Önlerinde her şeye yine başlayıp resmi ilan pastasından hisse alacakları sisteme dönebilecekleri 6 ay müddetleri daha bulunuyor.
Görünen o ki gazeteler ve internet haber sitelerinin kendilerini inançta hissedeceği bir ortam artık hayal değil. Günün sonunda kazananlar gazeteciler, gazetecilik mesleği, basın işletmeleri, okurlar ve topyekün kamuoyu olacak.
