1416 sayılı Kanun’un 21. hususunun 6. fıkrasının yürürlüğe girmesinden evvel mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere öğretim vazifelisi takımına ataması yapılan davacıların, atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığının tespit edilerek, hekim öğretim üyesi takımına atanıp atanamayacaklarının kıymetlendirilmesi gerektiğine karar verdi.
Anayasa’nın “Kanun önünde eşitlik” prensibine atıf yapıldı
Anayasa’nın “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10. unsurunda; herkesin, lisan, ırk, renk, cinsiyet, siyasi fikir, felsefi inanç, din, mezhep ve gibisi sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu, hiçbir bireye, aileye, zümreye yahut sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, Devlet organları ve yönetim makamlarının bütün süreçlerinde kanun önünde eşitlik prensibine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları kararına yer verilmiştir.
Bu kuralın, birebir durumda olanlara farklı kuralların uygulanmasını, ayrıcalıklı kişi ve toplulukların oluşturulmasını engellediği, birebir durumda olanlar için farklı düzenleme yapılmasının eşitliğe terslik oluşturacağı, Anayasa’nın amaçladığı eşitliğin, mutlak ve aksiyonlu eşitlik değil hukukî eşitlik olduğu, bir öbür anlatımla tıpkı hukuksal durumda olanlar için birebir, farklı tüzel durumda olanlar için farklı kurallar öngörülmesinin Anayasa’nın öngördüğü eşitlik prensibine terslik teşkil etmeyeceği anlaşılmaktadır.
Nitekim Anayasa Mahkemesinin 07/05/2021 tarih ve 31477 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 04/02/2021 tarih ve E:2019/89, K:2021/10 sayılı kararında ve istikrar kazanmış birçok kararında da;
“…Anayasa’nın 10. hususunda …belirtilen kanun önünde eşitlik prensibi hukukî durumları birebir olanlar için kelam mevzusudur. Bu unsur ile aksiyonlu değil hukukî eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik unsurunun emeli; tıpkı durumda bulunan şahısların kanunlar karşısında tıpkı sürece bağlı tutulmalarını sağlamak, şahıslara ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu unsurla, tıpkı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara başka kurallar uygulanarak kanun karşısında eşitliğin ihlali yasaklanmıştır. Kanun önünde eşitlik, herkesin her taraftan birebir kurallara bağlı tutulacağı manasına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi bireyler ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Birebir hukukî durumlar birebir, başka hukukî durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’da öngörülen eşitlik unsuru zedelenmez…” değerlendirmesine yer verilmiştir.
Atama kriterlerine bakılmalıdır
7326 sayılı Kanun’un 15. hususuyla 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada tabip öğretim üyesi takımına atanabilmek için; bu Kanun kapsamında yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilmiş olma, yurt dışında doktora tahsilini muvaffakiyetle tamamlama ve ismine tahsil gördüğü yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılama kuralları aranmaktadır.
Bu durumda, yurt dışında doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere öğretim vazifelisi takımına ataması yapılanlar ile bu fıkranın yürürlüğe girmesinden sonra birinci sefer ataması yapılacak olanların tabip öğretim üyesi takımına atanabilmek için Kanun’da aranan kaideler bakımından hukukî olarak eşit statüde oldukları sonucuna varılmıştır. Münasebetiyle, kelam konusu düzenlemenin birinci kere ataması yapılacak olanlara uygulanıp, halihazırda öğretim vazifelisi olarak vazife yapanlara uygulanmamasının Anayasa’da öngörülen eşitlik unsuruna terslik teşkil edeceği açıktır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ
KURULU
Temel No : 2023/16
Karar No : 2023/13
BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI ORTASINDAKİ TERSLİĞİN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Heyetinin 21/10/2022 tarih ve E:2022/117, K:2022/117 sayılı kararıyla;
.. vekili Av.. tarafından, Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesinin 27/04/2022 tarih ve E:2022/775, K:2022/973 sayılı kararı ile İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 31/03/2022 tarih ve E:2022/51, K:2022/525 sayılı kararı ortasındaki tersliğin giderilmesinin istenmesi nedeniyle,
“Aykırılığın, İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği” görüşüyle, 2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Misyonları Hakkında Kanun’un 3/C hususunun 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için belgenin Danıştaya gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakimi..nın..açıklamaları dinlendikten sonra mevzu ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
1-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE BAHİS BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI :
A-ANKARA BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 4. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2022/775 SAYILI BELGESİNE MEVZU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Zonguldak Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısmı Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Ana Bilim Kısmında öğretim vazifelisi olarak misyon yapan davacının, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsurunun 6. fıkrası uyarınca hekim öğretim üyesi takımına atamasının yapılması istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Zonguldak Üniversitesi Rektörlüğünün 06/07/2021 tarih ve 56753 sayılı sürecinin iptali ile
bu süreç nedeniyle eksik ödenen tüm mali ve özlük haklarının ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Zonguldak Yönetim Mahkemesinin 29/12/2021 tarih ve E:2021/748, K:2021/1144 sayılı kararının özeti:
Anayasa’nın 10. ve 128. hususları, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 21. unsurunun 1. ve 6. fıkraları ile Süreksiz 3. unsurunda yer alan kurallar aktarılarak,
Belgenin incelenmesinden, 1416 sayılı Kanun uyarınca lisansüstü eğitim için yurt dışına gönderilen davacının Amerika Birleşik Devletleri . Üniversitesinde yüksek lisans ve doktora tahsilini tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında davalı Üniversiteye öğretim vazifelisi olarak atandığı, 7326 sayılı Kanun ile 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna 6. fıkranın eklenmesi üzerine bu fıkra uyarınca hekim öğretim üyesi takımına atamasının yapılması istemiyle müracaatta bulunduğu, kelam konusu müracaatın, 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunun 6. fıkrasının 7326 sayılı Kanun’un yayım tarihinden evvel öğretim elemanı olarak misyon yapmakta olanları kapsamadığı gerekçesiyle reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Anayasa Mahkemesinin 10/03/2011 tarih ve E:2008/54, K:2011/45 sayılı kararında da belirtildiği üzere, Anayasa’nın 10. hususunda öngörülen “Kanun önünde eşitlik ilkesi”nin hukukî durumları tıpkı olanlar için kelam konusu olduğu, bu unsur ile aksiyonlu değil, hukukî eşitliğin öngörüldüğü, eşitlik unsurunun gayesinin, birebir durumda bulunan bireylerin kanunlar karşısında tıpkı sürece bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemek olduğu, bu unsurla, tıpkı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara farklı kurallar uygulanarak kanun önünde eşitliğin çiğnenmesinin yasaklandığı,
Kanunların kamu faydasının sağlanması emeline yönelik olması, genel, objektif, adil kurallar içermesi, hakkaniyet ölçülerini gözetmesi ve kazanılmış hakları ihlal etmemesi konularının Anayasanın 2. hususunda belirtilen “hukuk devleti” prensibinin gereği olduğu, bu nedenle kanun koyucunun, tüzel düzenlemelerde kendisine tanınan takdir yetkisini anayasal hudutlar içinde adalet, hakkaniyet ve kamu faydası ölçütlerini göz önünde tutarak kullanması gerektiği,
Kanun koyucunun; memur ve öteki kamu vazifelileri ile bunların dışında çalışanlarla ilgili olarak, Anayasa’da belirlenen kurallara bağlı kalmak, adalet, hakkaniyet ve kamu faydası ölçütlerini gözetmek şartıyla düzenleme yapma yetkisine sahip olduğu, lakin, kanunların uygulayıcısı olan yönetimlerce yapılan düzenlemelerin birebir durum ve tüzel şartlarda vazife yapan çalışanın birtakımı lehine avantajlı uygulamalar getirdiğinin ileri sürülmesi ve kanun kararlarının tıpkı türel şartlarda misyon yapan şahısların bir kısmı hakkında uygulanmasına karşın, bir kısmı hakkında uygulanmamasının, üniversal hukuk unsuru olan eşitlik ve eşit muamele unsurlarına terslik oluşturacağı ve kamu kurumundaki çalışma barışını bozacağı,
Her ne kadar, dava konusu sürecin desteğini teşkil eden Yükseköğretim Şurası Başkanlığının 02/07/2021 tarih ve 45959 sayılı yazısında, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada, doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan sonra yurda dönenlerin birinci sefer öğretim elemanı takımına atanmaları konusunun düzenlendiği, halihazırda 1416 sayılı Kanun kapsamında öğretim vazifelisi yahut araştırma vazifelisi takımlarında vazife yapanlara da uygulanacağına ait rastgele bir süreksiz hususa yer verilmediği belirtilmiş ise de, kelam konusu karar incelendiğinde, yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları koşuluyla hekim öğretim üyesi takımlarına atanacaklarının düzenlendiği, aksi bir durumdan kelam edilmediği, kelam konusu düzenlemenin birinci kez tahsil elemanı takımına atanacaklara uygulanıp, halihazırda öğretim elemanı olarak vazife yapanlara uygulanmamasının Anayasa’da öngörülen eşitlik unsuruna terslik teşkil edeceği sonucuna varıldığı,
Bu durumda, davacının, atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığının tespit edilerek, hekim öğretim üyesi takımına atanıp atanamayacağının kıymetlendirilmesi gerekirken, 1416 sayılı Kanun’a eklenen 6. fıkra kararından yararlanamayacağı gerekçesiyle müracaatının reddedilmesine ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı,
Öte yandan, Mahkemelerince verilen iptal kararının davacının direkt öğretim üyesi takımına atanacağı manasına gelmediği, davacının atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığı istikametinden idarece yapılacak kıymetlendirme sonucunda yine bir karar alınması gerektiğinden, bu basamakta davacının mahrum kaldığı tüm mali ve özlük haklarının ödenmesine karar verilmesine yönelik istemi hakkında kıymetlendirme yapılmadığı gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesinin 27/04/2022 tarih ve E:2022/775, K:2022/973 sayılı kararının özeti:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 21. hususunun 1. ve 6. fıkraları ile Süreksiz 3. unsurunda yer alan kurallar aktarılarak,
Dosyanın incelenmesinden, 1416 sayılı Kanun uyarınca lisansüstü eğitim için yurt dışına gönderilen davacının Amerika Birleşik Devletleri .Üniversitesinde yüksek lisans ve doktora tahsilini tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında davalı Üniversiteye öğretim vazifelisi olarak atandığı, 7326 sayılı Kanun ile 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna 6. fıkranın eklenmesi üzerine bu fıkra uyarınca tabip öğretim üyesi takımına atamasının yapılması istemiyle müracaatta bulunduğu, kelam konusu müracaatın, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsurunun 6. fıkrasının 7326 sayılı Kanun’un yayım tarihinden evvel öğretim elemanı olarak misyon yapmakta olanları kapsamadığı gerekçesiyle reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Geçici maddeyi, geçmiş ya da gelecekteki belli periyotlarda yasal yükümlülüklerden bağışık tutma, haklar tanıma ya da geçiş periyotlarında eski periyot ile yeni periyot ortasında ahenk sağlama hedefiyle ana kuralı tümüyle ya da makul taraflarıyla askıya alan ayrıksı düzenleme biçiminde tanımlamanın mümkün olduğu,
Öte yandan, “kanunların geriye yürümezliği ilkesi” uyarınca, kanunların ayrıksı durumlar ve özel istisna getirilen haller dışında yürürlük tarihinden sonraki olay, süreç ve aksiyonlara uygulanmak üzere çıkarıldığı, kanun koyucu tarafından çıkarılan kanunun geriye yürümeyeceği konusunda ayrıyeten bir düzenleme yapılmasının beklenemeyeceği, tersine geriye yönelik uygulanması iradesi var ise, bu konunun kanunla ayrıyeten düzenlemesi gerektiği, bu tarafta bir düzenleme yapılmamışsa, yorum yoluyla kanunun geriye yönelik uygulanmasına imkan bulunmadığı,
Yukarıda belirtilen mevzuat kararları birlikte değerlendirildiğinde, 14/03/2014 tarih ve ve 28941 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6528 sayılı Kanun’un 3. hususu ile 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunun değiştirildiği, 4. unsuru ile de bu değişikliklerden yurt dışına eğitim maksadıyla gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil) ile hala yurt dışında eğitimlerine devam edenlerin de yararlandırılmasına ait Süreksiz 3. hususun eklendiği,
Yurt dışında doktora eğitimini tamamlayıp yurda dönenlerin tabip öğretim üyesi takımına atanmasına imkan tanıyan 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunun 6. fıkrasının ise 09/06/2021 tarih ve 31506 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7326 sayılı Kanun’un 15. hususu ile eklendiğinin anlaşıldığı,
6528 sayılı Kanun’un 3. hususuyla 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunda yapılan değişiklik ile; 1416 sayılı Kanun uyarınca yurt dışına gönderilenlerin tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere, isimlerine gönderildikleri kurumların ilgili takımlarına atanacaklarının karar altına alındığı,
6528 sayılı Kanun ile 1416 sayılı Kanun’a eklenen Süreksiz 3. hususta de, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanlar (bu yükümlülüklerini bitirenler dahil olmak üzere) ile hala yurt dışında eğitimlerine devam edenlerin de, 21. unsur kararlarından yararlandırılacağının belirtildiği,
Dolayısıyla, Süreksiz 3. hususun 6528 sayılı Kanun’un 3. hususuyla 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunda yapılan değişiklik ile sonlu olarak bir hak getirdiği, süreksiz unsur olması sebebiyle 6528 sayılı Kanun’un 3. hususundan sonra 1416 sayılı Kanun’un 21. hususunda yapılan değişiklileri kapsamadığı,
Bu nedenle, 09/06/2021 tarih ve 31506 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7326 sayılı Kanun’un 15.maddesi ile 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkrada yer alan “Yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları koşuluyla hekim öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim vazifelisi takımlarına ataması yapılır” formundaki kuralın, anılan Kanun’un yürürlüğe girdiği 09/06/2021 tarihinden sonra atanacaklara uygulanabileceği, çünkü kelam konusu Kanun’un, bu Kanun’dan evvel ilgili takımlara atananlara da uygulanacağı tarafında bir karar içermediği üzere süreksiz husus de ihdas edilmediği,
Bu durumda, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkranın, bu fıkranın yürürlüğe girmesinden evvel öğretim vazifelisi yahut araştırma vazifelisi takımlarına atanmış olanlara uygulanmasına hukuken imkan bulunmadığından, dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle,
Davalı yönetimin istinaf müracaatının kabulüne, Zonguldak Yönetim Mahkemesinin 29/12/2021 tarih ve E:2021/748, K:2021/1144 sayılı kararının kaldırılmasına ve davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.
B-İZMİR BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 5. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2022/51 SAYILI EVRAKINA MEVZU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Matematik Kısmı Cebir ve Sayılar Teorisi Ana Bilim Kolunda öğretim vazifelisi olarak misyon yapan davacının, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsurunun 6. fıkrası uyarınca hekim öğretim üyesi takımına atamasının yapılması istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait . Üniversitesi . Rektörlüğünün 09/07/2021 tarih ve E.26324 sayılı sürecinin iptali ile hekim öğretim üyesi takımına alınmasına, tüm özlük ve nakdî haklarının yönetime müracaat tarihinden itibaren hekim öğretim üyesi takımına nazaran düzenlenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Uşak Yönetim Mahkemesinin 09/12/2021 tarih ve E:2021/451, K:2021/577 sayılı kararının özeti:
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 21. hususunun 6. fıkrası ile Süreksiz 3. hususunda yer alan kurallar aktarılarak,
Dosyanın incelenmesinden, 1416 sayılı Kanun uyarınca lisansüstü eğitim için yurt dışına gönderilen davacının State Universty’de yüksek lisans ve doktora tahsilini tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında davalı Üniversiteye öğretim vazifelisi olarak atandığı, bu vazifesine devam ederken 22/06/2021 tarihli dilekçesiyle davalı yönetime yaptığı müracaatta, 7326 sayılı Kanun ile 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkra uyarınca hekim öğretim üyesi takımına atamasının yapılmasının istenildiği, kelam konusu müracaatın reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Dava konusu sürece destek teşkil eden Yükseköğretim Heyeti Başkanlığının 02/07/2021 tarih ve 45959 sayılı yazısında, “7326 sayılı Kanun incelendiğinde, kelam konusu düzenlemede; -Doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayıp yurda dönen lakin rastgele bir öğretim elamanı takımına atanmayanların birinci kez öğretim elemanı takımına atanmaları konusunun düzenlendiği, -Halihazırda 1416 sayılı Kanun kapsamında öğretim vazifelisi ve araştırma vazifelisi takımlarında misyon yapanlara tıpkı Kanunun 21 inci hususunun altıncı fıkrası kararlarının uygulanmasına ait rastgele bir süreksiz husus düzenlenmesine yer verilmediği, bununla birlikte, 1416 Sayılı Kanunun Süreksiz 3’üncü unsurunun, 6528 sayılı Kanunun 3’üncü hususuyla 1416 sayılı Kanunun 21’inci unsurunda yapılan değişikliklere yönelik olarak düzenlenmesi nedeniyle, 7326 Sayılı kanunun 15’ince unsuruyla, 1416 Sayılı Kanunun 21’inci unsuruna eklenen altıncı fıkra kararları için uygulanamayacağı da aşikardır. Sonuç olarak, hala 1416 sayılı Kanun kapsamında öğretim vazifelisi ve araştırma vazifelisi takımlarında vazife yapanların kelam konusu fıkra kararlarından yararlanarak hekim öğretim üyesi takımına atanmaları mümkün olmadığından, bu kapsamdaki tekliflerinize Başkanlığımızca süreç yapılamamaktadır.” tabirlerine yer verildiği,
Süreksiz hususların, kanunların geçiş kararlarını düzenleyen unsurlar olduğu, yeni düzenleme yürürlüğe girinceye kadar geçecek müddet içerisinde yapılacak süreç ve düzenlemeler ya da uyulacak prensip ve kurallar ile daha evvelki düzenlemelerden doğan hakların korunmasına ait konular ve gibisi geçiş kararlarının süreksiz hususlarla düzenlendiği,
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. hususu ile 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkrada, yükseköğretim kurumları ismine yurtdışına gönderilenlerden doktora eğitimini tamamlayanların mecburi hizmet yükümlülüklerini yerine getirmek için, ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kurallarını da taşımaları kuralıyla, hekim öğretim üyesi takımlarına atanacakları konusunun düzenlendiği,
1416 sayılı Kanun’un 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun’un 4. hususu ile değişik Süreksiz 3. unsurunda, 21. unsur kararlarından yurt dışına eğitim hedefiyle gönderilenlerden tahsillerini tamamlayıp mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmeye başlayanların da yararlanacağı konusuna yer verildiği,
1416 sayılı Kanun’un Süreksiz 3. unsuru ile 21. hususunun 1. fıkrası, 01/03/2014 tarih ve 6528 sayılı Kanun ile getirildiğinden, kelam konusu Süreksiz 3. hususun, yalnızca 21. unsurun 1. fıkrasındaki düzenlemeyi kapsadığı,
Her ne kadar, Süreksiz 3. unsurda, 21. unsura bir bütün olarak atıfta bulunulmakta ise de, Süreksiz 3. unsurun yürürlüğe girdiği tarihte 21. hususun tek bir fıkradan ibaret olduğu, ayrıyeten Süreksiz 3. hususun son fıkrasında da, bu Kanun ile değiştirilen husus kararlarının yurt dışına gönderilecek öğrencilerin seçimine yönelik olarak 2013 yılında gerçekleştirilen imtihanlar hakkında da uygulanacağının belirtildiği, münasebetiyle, 21. unsurun uygulanmasında azami 2013 yılına kadarki sürecin dikkate alınabileceğine işaret edildiği, bununla birlikte 01/03/2014 tarihinde yürürlüğe giren Süreksiz 3. unsurun, dava konusu olaya ait 03/06/2021 tarihinde yürürlüğe giren 21. hususun 6. fıkrasına ait bir düzenleme olmadığının anlaşıldığı,
Bu durumda, Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Matematik Kısmı Cebir ve Sayılar Teorisi Ana Bilim Koluna öğretim vazifelisi olarak 30/12/2020 tarihinde ataması yapılan davacının, 03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. hususu ile 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkra uyarınca tabip öğretim üyesi takımına atamasının yapılması istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Üniversitesi Rektörlüğünün 09/07/2021 tarih ve E.26324 sayılı sürecinde hukuka terslik bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 31/03/2022 tarih ve E:2022/51, K:2022/525 kararının özeti:
Anayasa’nın 10. ve 128. unsurları, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’un 21. hususunun 1. ve 6. fıkraları ile Süreksiz 3. hususunda yer alan kurallar aktarılarak,
Evrakın incelenmesinden, 1416 sayılı Kanun uyarınca lisansüstü eğitim için yurt dışına gönderilen davacının . State..University’de yüksek lisans ve doktora öğrenimini
tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında davalı Üniversiteye öğretim vazifelisi olarak atandığı, bu vazifesine devam ederken 22/06/2021 tarihli dilekçesiyle davalı yönetime yaptığı müracaatta, 7326 sayılı Kanun ile 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkra uyarınca tabip öğretim üyesi takımına atamasının yapılmasının istenildiği, kelam konusu müracaatın reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Anayasa Mahkemesinin 10/03/2011 tarih ve E:2008/54, K:2011/45 sayılı kararında da belirtildiği üzere, Anayasa’nın 10. unsurunda öngörülen “Kanun önünde eşitlik ilkesi”nin hukukî durumları birebir olanlar için kelam konusu olduğu, bu prensip ile hareketli değil, hukukî eşitliğin öngörüldüğü, eşitlik unsurunun hedefinin, tıpkı durumda bulunan bireylerin kanunlar karşısında tıpkı sürece bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemek olduğu, bu prensiple, birebir durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara farklı kurallar uygulanarak kanun önünde eşitliğin çiğnenmesinin yasaklandığı,
Kanunların kamu faydasının sağlanması hedefine yönelik olması, genel, objektif, adil kurallar içermesi, hakkaniyet ölçülerini gözetmesi ve kazanılmış hakları ihlal etmemesi konularının Anayasanın 2. unsurunda belirtilen “hukuk devleti” unsurunun gereği olduğu, bu nedenle kanun koyucunun, tüzel düzenlemelerde kendisine tanınan takdir yetkisini anayasal hudutlar içinde adalet, hakkaniyet ve kamu faydası ölçütlerini göz önünde tutarak kullanması gerektiği,
Kanun koyucunun; memur ve öteki kamu vazifelileri ile bunların dışında çalışanlarla ilgili olarak, Anayasa’da belirlenen kurallara bağlı kalmak, adalet, hakkaniyet ve kamu faydası ölçütlerini gözetmek şartıyla düzenleme yapma yetkisine sahip olduğu, lakin, kanunların uygulayıcısı olan yönetimlerce yapılan düzenlemelerin tıpkı durum ve tüzel şartlarda vazife yapan işçinin birtakımı lehine avantajlı uygulamalar getirdiğinin ileri sürülmesi ve kanun kararlarının birebir türel şartlarda vazife yapan bireylerin bir kısmı hakkında uygulanmasına karşın, bir kısmı hakkında uygulanmamasının, kozmik hukuk prensibi olan eşitlik ve eşit muamele unsurlarına karşıtlık oluşturacağı ve kamu kurumundaki çalışma barışını bozacağı,
Her ne kadar, dava konusu sürecin desteğini teşkil eden Yükseköğretim Şurası Başkanlığının 02/07/2021 tarih ve 45959 sayılı yazısında, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada, doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan sonra yurda dönenlerin birinci kere öğretim elemanı takımına atanmaları konusunun düzenlendiği, halihazırda 1416 sayılı Kanun kapsamında öğretim vazifelisi yahut araştırma vazifelisi takımlarında vazife yapanlara da uygulanacağına ait rastgele bir süreksiz unsura yer verilmediği belirtilmiş ise de, kelam konusu karar incelendiğinde, yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kaidesiyle tabip öğretim üyesi takımlarına atanacaklarının düzenlendiği, aksi bir durumdan kelam edilmediği, kelam konusu düzenlemenin birinci kez tahsil elemanı takımına atanacaklara uygulanıp, halihazırda öğretim elemanı olarak vazife yapanlara uygulanmamasının Anayasa’da öngörülen eşitlik unsuruna terslik teşkil edeceği sonucuna varıldığı,
Bu durumda, davacının, atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığının tespit edilerek, hekim öğretim üyesi takımına atanıp atanamayacağının kıymetlendirilmesi gerekirken, 1416 sayılı Kanun’a eklenen 6. fıkra kararından yararlanamayacağı gerekçesiyle müracaatının reddedilmesine ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı,
Öte yandan, Dairelerince verilen iptal kararının davacının direkt öğretim üyesi takımına atanacağı manasına gelmediği, davacının atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığı istikametinden idarece yapılacak kıymetlendirme sonucunda yine bir karar alınması gerektiğinden, bu etapta tabip öğretim üyesi takımına alınmasına, tüm özlük ve nakdî haklarının yönetime müracaat tarihinden itibaren hekim öğretim üyesi takımına nazaran düzenlenmesine karar verilmesine yönelik istemi hakkında karar verilmesine yer bulunmadığı münasebetleriyle,
Davacının istinaf müracaatının kabulüne, Yönetim Mahkemesinin 09/12/2021 tarih ve E:2021/451, K:2021/577 sayılı kararının kaldırılmasına ve dava konusu sürecin iptaline, davacının tabip öğretim üyesi takımına alınmasına, tüm özlük ve mali haklarının yönetime müracaat tarihinden itibaren hekim öğretim üyesi takımına nazaran düzenlenmesine karar verilmesine yönelik istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına kesin olarak karar verilmiştir.
II-İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
İLGİLİ MEVZUAT:
.
HUKUKSAL KIYMETLENDİRME:
03/06/2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’un 15. hususuyla 1416 sayılı Kanun’un 21. unsuruna eklenen 6. fıkrada, bu Kanun uyarınca yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilenlerden doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamlayanların, mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere ismine tahsil gördükleri yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılamaları kaidesiyle hekim öğretim üyesi takımlarına, atama kriterlerini sağlamamaları halinde ise öğretim vazifelisi takımlarına atamasının yapılacağı belirtilmiştir.
Başvuruya bahis olan kararlar ortasındaki karşıtlık, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsurunun 6. fıkrasının yürürlüğe girmesinden evvel mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere öğretim vazifelisi takımına atananların bu fıkradan yararlanarak tabip öğretim üyesi takımına atanıp atanamayacakları konusundan kaynaklanmaktadır.
Anayasa’nın “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10. hususunda; herkesin, lisan, ırk, renk, cinsiyet, siyasi niyet, felsefi inanç, din, mezhep ve gibisi sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu, hiçbir bireye, aileye, zümreye yahut sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, Devlet organları ve yönetim makamlarının bütün süreçlerinde kanun önünde eşitlik prensibine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları kararına yer verilmiştir.
Bu kuralın, tıpkı durumda olanlara farklı kuralların uygulanmasını, ayrıcalıklı kişi ve toplulukların oluşturulmasını engellediği, birebir durumda olanlar için farklı düzenleme yapılmasının eşitliğe karşıtlık oluşturacağı, Anayasa’nın amaçladığı eşitliğin, mutlak ve hareketli eşitlik değil hukukî eşitlik olduğu, bir öteki anlatımla birebir tüzel durumda olanlar için tıpkı, başka tüzel durumda olanlar için farklı kurallar öngörülmesinin Anayasa’nın öngördüğü eşitlik unsuruna terslik teşkil etmeyeceği anlaşılmaktadır.
Nitekim Anayasa Mahkemesinin 07/05/2021 tarih ve 31477 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 04/02/2021 tarih ve E:2019/89, K:2021/10 sayılı kararında ve istikrar kazanmış birçok kararında da;
“…Anayasa’nın 10. hususunda …belirtilen kanun önünde eşitlik unsuru hukukî durumları tıpkı olanlar için kelam hususudur. Bu unsur ile aksiyonlu değil hukukî eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik unsurunun maksadı; birebir durumda bulunan bireylerin kanunlar karşısında birebir sürece bağlı tutulmalarını sağlamak, bireylere ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu unsurla, tıpkı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara farklı kurallar uygulanarak kanun karşısında eşitliğin ihlali yasaklanmıştır. Kanun önünde eşitlik, herkesin her istikametten tıpkı kurallara bağlı tutulacağı manasına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi şahıslar ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Tıpkı hukukî durumlar birebir, başka hukukî durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’da öngörülen eşitlik unsuru zedelenmez…” değerlendirmesine yer verilmiştir.
7326 sayılı Kanun’un 15. unsuruyla 1416 sayılı Kanun’un 21. hususuna eklenen 6. fıkrada tabip öğretim üyesi takımına atanabilmek için; bu Kanun kapsamında yükseköğretim kurumları ismine yurt dışına gönderilmiş olma, yurt dışında doktora tahsilini muvaffakiyetle tamamlama ve ismine tahsil gördüğü yükseköğretim kurumunun atama kriterlerini karşılama koşulları aranmaktadır.
Bu durumda, yurt dışında doktora tahsillerini muvaffakiyetle tamamladıktan sonra mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere öğretim vazifelisi takımına ataması yapılanlar ile bu fıkranın yürürlüğe girmesinden sonra birinci kere ataması yapılacak olanların hekim öğretim üyesi takımına atanabilmek için Kanun’da aranan kurallar bakımından hukukî olarak eşit statüde oldukları sonucuna varılmıştır. Münasebetiyle, kelam konusu düzenlemenin birinci kere ataması yapılacak olanlara uygulanıp, halihazırda öğretim vazifelisi olarak vazife yapanlara uygulanmamasının Anayasa’da öngörülen eşitlik prensibine terslik teşkil edeceği açıktır.
Bu prestijle, 1416 sayılı Kanun’un 21. unsurunun 6. fıkrasının yürürlüğe girmesinden evvel mecburi hizmet yükümlülüklerini ifa etmek üzere öğretim vazifelisi takımına ataması yapılan davacıların, atama kriterlerini karşılayıp karşılamadığının tespit edilerek, tabip öğretim üyesi takımına atanıp atanamayacaklarının kıymetlendirilmesi gerekirken, 1416 sayılı Kanun’a eklenen 6. fıkra kararından yararlanamayacakları gerekçesiyle müracaatlarının reddedilmesine ait dava konusu süreçlerde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
III-SONUÇ :
Açıklanan nedenlerle; Bölge Yönetim Mahkemesi kararları ortasındaki tersliğin, İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 31/03/2022 tarih ve E:2022/51, K:2022/525 sayılı kararı doğrultusunda giderilmesine, kesin olarak, 12/04/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
