Çukur dizisinde Aliço karakterinin yaşadığı çabucak hemen her şeyi hatırlama ve belleğine yerleştirme bunları anlatırken bütün detayları verme aslında bir hastalıktır. Bilimsel ismi hipertimezi olan bu hastalık olağan boyutta ilerlediğinde hipertimestik sendrom olarak isimlendirilir. Hipertimezi neden olur? Hipertimezi nasıl anlaşılır?
Dünya da yalnızca 25 şahısta görülen bir nörolojik sıhhat sorunu olan hipertimezinin açıklaması; yüksek oranda otobiyografik hafızaya sahip olmaktır. Aslında birinci bakışta olağan olarak görülen bu durum beynin fonksiyonelliğinin süratli çalışmasıyla ilerleyen yaşlardan bir bomba tesirine dönüşebilir. Ülkemizde bu hastalık Çukur dizisinde Aliço karakteriyle gösterilmişti. Günümüze yakın bir tarihte hastalık olarak kabul edilen hipertimezi birinci kere 2006 yılında Bilim mecmuasında geçti. Hastalık olarak kabul edilen hipertimezinin bilim beşerlerine nazaran belirleyici iki özelliği vardır. Birincisinde kişi geçmişine dair olağandışı bir vakit harcandığındır. İkincisi ise geçmişinde hatırlamak istediği olayları hiç silmeden yenilmiş üzere tekrarlayabilmektedir.
HİPERTİMEZİ NEDEN OLUR?
Hipertimezi hastalığına yalnızca nörologlar bakmaz tıpkı vakitte psikologlarda bakar. Bu kola Nöropsikoloji denir. Beynin ruhsal tesirlerle birlikte yaşadığı durumları inceler. Bu hastalarda yaşadıkları her anı fotoğraf karesi üzere beynin hafıza alanına kaydederler. Yapılan bütün araştırmalara karşın bu durumun nasıl yaşadığına dair kesin bir sonuca varılamamıştır. Dünya genelinde 25 şahısta görüldüğünden üzerine araştırması çok yapılmıştır. Lakin sonuçlar tam olarak hipertimezinin neden yaşandığını kanıtlayamamıştır. Evvelce bu duruma yeterli bakılmıştır. Zira kişi her tarihi bütün detayıyla anlatabiliyordu. Araştırmalar derinleştikçe uzmanlar bu hastaların saatli bir bomba olduğunu fark eder. Hastanın belleğindeki durumlar hisleriyle paralel olarak hareket eder. Kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz bir deneyim ise onun ilerleyen vakitte etkiliyor. Örneğin yaşadığı o makus deneyime dair benzeri bir durumu tekrar yaşayınca geçmiş anılarına gidip oradaki tüm yaşadığı durumları detayına kadar hatırlayıp orada kitlenebilir. Bu durum sıklaştıkça kişi yaşamsal işlevlerini bile aksatabilir. Yeme içme, toplumsal etraf edinme ve topluma karışma üzere durumları yapmaktan kaçınabilir.
HİPERTİMEZİ NASIL ANLAŞILIR?
Bilinçlerinin farkına vardıkları yaştan aslında bu 1 yaşından sonraki tüm her şeyi hatırlarlar. Her şeyi hatırlamak düzgün üzere görünse de makus deneyimler kişinin tekraren ruhunun parçalanmasına yol açar. Sigmund Freud’unda dediği üzere “kişinin yaşadığı her şeyi bilmesi ruhunu öldürür. Ruhu ölen kişi dünya da yaşayan ölüdür.”
Bu hastalar ergenlik çağlarında birdenbire çocukluklarına dair her şeyi detayına kadar bildiklerini fark ederler. Bu durum başlarda olağan gelir. Lakin kimsenin 1 yaşında yaşadıklarını hatırlamadığını fark edince uzmana danışırlar. Yapılan testler sonucu bu hastalığın teşhisi konulur. Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılan araştırmada beynin ön lobları ve analitik düşünme ortasında fazla temas olduğundan her anı kaydedebildikleri tespit edilmiştir. Bu hastalar yaşadıkları her anı tazeymiş üzere anımsarlar. Kesin bir tedavisi yoktur. Lakin bir uzman denetiminde olmalarında yarar var. Ani kitlenme ve süreçlerinin ciddiyetini önlemek için bu gerekli bir tedbirdir.
